واکنشی که انتظار آن نمی‌رفت
ترامپ آماج خشم ایرانی‌ها بر سر «خلیج فارس»
دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده در جریان یک نشست خبری اعلام کرد که تصمیم‌گیری دربارهٔ تغییر نام رسمی «خلیج فارس» به «خلیج عربی» یا «خلیج عربستان» را به زمان سفر آتی خود به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی موکول کرده است.
مقامات ایران، از جمله وزیر امور خارجه عباس عراقچی، نسبت به این اظهارات واکنش نشان دادند و آن را به‌شدت محکوم کردند و آن را نشانه‌ای از خصومت و بی‌احترامی به تاریخ و هویت ملی ایران دانستند. عراقچی هشدار داد که چنین اقدامی می‌تواند پیامدهای جدی برای روابط دوجانبه داشته باشد.
این موضع گیری سبب شد تا اتحاد داخلی در ایران در برابر این تهدید هویتی به وجود آید. این موضوع به ایجاد اتحاد نادری میان جناح‌های مختلف سیاسی در ایران منجر شده است. حتی رهبران مخالفان جمهوری اسلامی ایران در خارج نیز این اقدام را محکوم کردند و آن را تلاشی برای پاک‌کردن تاریخ دانستند.
نام‌گذاری این آبراهه به خلیج فارس پیشینهٔ تاریخی شگرفی دارد. نام «خلیج فارس» ریشه‌ای تاریخی دارد و در اسناد و نقشه‌های بین‌المللی به‌عنوان نام رسمی این آبراه شناخته می‌شود. با این حال، برخی کشورهای عربی از دهه‌های گذشته تلاش کرده‌اند تا نام «خلیج عربی» را جایگزین کنند. این رویه از زمان جمال عبدالناصر، رهبر ناسیونالیست مصر آغاز شد.
مواضع سرسختانه ایرانی‌ها سبب شد تا مواضع ترامپ در برابر این فشارها تا اندازه‌ای تعدیل شود. ترامپ در پاسخ به واکنش‌های تند ایران اظهار داشت که نمی‌خواهد احساسات هیچ‌کس را جریحه‌دار کند و تصمیم نهایی را در جریان سفر خود خواهد گرفت.
بسیاری این پرسش را مطرح کرده اند که این موضع گیری چه تأثیراتی احتمالی بر مذاکرات هسته‌ای جاری غیرمستقیم میان امریکا و ایران خواهد داشت. واقعیت این است که این تنش جدید می‌تواند مذاکرات هسته‌ای بین ایران و آمریکا را که اخیراً از سر گرفته شده‌اند، تحت تأثیر قرار دهد و فضای بی‌اعتمادی را تشدید کند.
از آن سو واکنش‌های داخلی در آمریکا نیز قابل توجه بوده است. در داخل آمریکا، واکنش‌ها به این موضوع متفاوت بوده است. برخی سیاستمداران از این تغییر نام حمایت کرده‌اند که بیشتر به نظر می‌رسد کینه‌ای شخصی و بیشتر در جهت عصبانی کردن ایرانی‌ها بیان می‌شود؛ در حالی که دیگران آن را اقدامی بی‌مورد و عامل انحراف از مسائل مهم‌تر دانسته‌اند.
ترامپ پیش از این نیز سابقهٔ چنین رفتارهایی را داشته و اقدامات مشابهی را انجام داده است. به عبارتی این نخستین بار نیست که ترامپ به دنبال تغییر نام‌های جغرافیایی است. پیش‌تر نیز تلاش کرده بود تا نام «خلیج مکزیک» را به «خلیج آمریکا» تغییر دهد که با واکنش‌های منفی مواجه شد. تا آنجا که دولت مکزیک شرکت گوگل را بابت این اقدام تنبیه کرد.
خلیج فارس آبراهی است که از اهمیتی جهانی برخوردار است. خلیج فارس منطقه‌ای با اهمیت راهبردی بالاست که نقش مهمی در تأمین انرژی جهان دارد. هرگونه تنش در این منطقه می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر بازارهای جهانی داشته باشد. برای همین هر گونه موضع گیری سیاسی باید با لحاظ احتیاط در سیاست‌گذاری‌های منطقه‌ای باشد. با توجه به حساسیت‌های تاریخی و فرهنگی در منطقه، اتخاذ تصمیمات شتاب‌زده می‌تواند به افزایش تنش‌ها و بی‌ثباتی منجر شود و می‌تواند پیامدهای وخیمی به دنبال داشته باشد.
در مجموع، اظهارات دونالد ترامپ دربارهٔ احتمال تغییر نام خلیج فارس با واکنش‌های تند و گسترده‌ای از سوی ایران و دیگر بازیگران منطقه‌ای روبه‌رو شده است که کاخ سفید می‌تواند حتی دامنه آن را در درون خانه خود نیز إحساس کند. این موضوع می‌تواند بر روند مذاکرات هسته‌ای و ثبات منطقه تأثیرگذار باشد و پیامدهایی غیرقابل پیش‌بینی در بر داشته باشد.
منبع: المانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱
نظر شما :