محاسبات مخاطره‌آمیز ترامپ
تشدید فشارهای اقتصادی با فعال شدن مکانیسم ماشه
دیپلماسی ایرانی: سازمان ملل متحد اوایل ساعت‌های روز یکشنبه تحریم‌های خود را علیه ایران به دلیل برنامه هستهایاش از سر گرفت و دوره تازه‌ای از فشارها علیه جمهوری اسلامی آغاز کرد. این تحریم‌ها دارایی‌های ایران در خارج از کشور را دوباره مسدود می‌کند، معاملات تسلیحاتی با تهران را متوقف می‌کند و هرگونه توسعه برنامه موشک‌های بالستیک ایران را مجازات می‌کند.
این تحریم‌ها از طریق مکانیسمی به نام «بازگشت تحریم‌ها» که در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران با قدرت‌های جهانی گنجانده شده بود، اعمال شد و در حالی اعمال می‌شود که اقتصاد ایران از قبل در حال رکود است. ارزش ریال ایران در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد و این امر فشار بر قیمت مواد غذایی را افزایش داده و زندگی روزمره را بسیار چالش‌برانگیزتر کرده است. این شامل گوشت، برنج و سایر اقلام اساسی سفره شام ایرانی‌ها می‌شود.
در همین حال، مردم نگران دور جدیدی از جنگ بین ایران و اسرائیل – و همچنین احتمالاً ایالات متحده – هستند، زیرا به نظر می‌رسد سایت‌های موشکی که در طول جنگ ۱۲ روزه در ماه ژوئن مورد اصابت قرار گرفتند، اکنون در حال بازسازی هستند.
سینا، پدر یک پسر ۱۲ ساله که به شرط فاش نشدن نام کوچکش صحبت کرد، گفت که کشور هرگز با چنین دوران چالش‌برانگیزی روبه‌رو نبوده است، حتی در دوران محرومیت‌های جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ و دهه‌ها تحریم که پس از آن آمد. سینا به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «تا جایی که به یاد دارم، ما با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم کرده‌ایم و هر سال اوضاع بدتر از سال قبل بوده است. برای نسل من، همیشه یا خیلی دیر است یا خیلی زود – رویاهای ما در حال از بین رفتن هستند.»
به واسطه فعال شدن اسنپ لک تحریم‌های ایران قرار است به سرعت بازگردند. اسنپ‌بک به گونه‌ای طراحی شده بود که در شورای امنیت سازمان ملل متحد غیرقابل وتو باشد، به این معنی که چین و روسیه نمی‌توانند به تنهایی جلوی آن را بگیرند.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، روز شنبه این مکانیسم را «دامی» برای ایران خواند. فرانسه، آلمان و بریتانیا ۳۰ روز پیش به دلیل محدود کردن بیشتر نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران و بن‌بست در مذاکراتش با آمریکا، با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت اسنپ‌بک را علیه ایران فعال کردند.
ایران پس از جنگ اسرائیل با این کشور در ماه ژوئن، که به حمله آمریکا به سایت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی نیز منجر شد، از نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیشتر عقب‌نشینی کرد. در همین حال، این کشور هنوز ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد غنی‌شده – یک گام کوتاه و فنی تا سطح تسلیحاتی ۹۰ درصد – را حفظ کرده که در صورت تمایل تهران به سمت تسلیحاتی شدن، برای ساخت چندین بمب اتمی کافی است.
ایران مدت‌هاست که اصرار دارد برنامه هستهایاش صلح‌آمیز است، اگرچه غرب و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گویند تهران تا سال ۲۰۰۳ یک برنامه تسلیحاتی سازمان‌یافته داشته است.
سه کشور اروپایی روز یکشنبه اعلام کردند که «به طور مداوم تمام تلاش خود را برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه انجام داده‌اند.» اما به گفته آنها ایران «به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دسترسی مجدد به سایت‌های هسته‌ای ایران را اجازه نداده است و همچنین گزارشی در مورد ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالای خود تهیه و به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارسال نکرده است.»
تهران نیز استدلال کرده است که نباید به سه کشور اروپایی اجازه اجرای مکانیسم ماشه داده شود، که تا حدودی به خروج یکجانبه آمریکا از این توافق در سال ۲۰۱۸، در دوره اول ریاست جمهوری دونالد ترامپ، اشاره دارد.
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، از سه کشور اروپایی به خاطر «عملکرد قاطع رهبری جهانی» برای اعمال تحریم‌ها علیه ایران تقدیر کرد و گفت: «دیپلماسی هنوز یک گزینه است.» روبیو گفت: «برای اینکه این اتفاق بیفتد، ایران باید مذاکرات مستقیم را بپذیرد.»
با این حال، هنوز مشخص نیست که تهران روز یکشنبه چگونه پاسخ خواهد داد.
کلسی داونپورت، متخصص هسته‌ای در انجمن کنترل تسلیحات مستقر در واشینگتن، گفت: «به نظر می‌رسد دولت ترامپ فکر می‌کند که پس از حملات، دست قوی‌تری دارد و می‌تواند منتظر بماند تا ایران به میز مذاکره بازگردد.» وی می‌گوید: «با توجه به دانشی که ایران دارد و با توجه به موادی که در ایران باقی مانده، این یک فرض بسیار خطرناک است.» او افزود که خطراتی نیز برای ایران وجود دارد: «در کوتاه‌مدت، اخراج بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خطر محاسبه اشتباه را افزایش می‌دهد. ایالات متحده یا اسرائیل می‌توانند از عدم بازرسی‌ها به عنوان بهانه‌ای برای حملات بیشتر استفاده کنند.»
این درحالی است که با تشدید تحریم‌ها و بازگشت قطعنامه‌های سازمان ملل فقر و اضطراب در ایران افزایش می‌یابد. پیامدهای جنگ ژوئن، قیمت مواد غذایی را در ایران افزایش داد و گوشت گران‌قیمت را از دسترس خانواده‌های فقیرتر خارج کرد. دولت ایران در ماه ژوئن تورم سالانه را ۳۴٫۵ درصد اعلام کرد در حالی که مرکز آمار این کشور گزارش داده که هزینه اقلام غذایی ضروری در همین مدت بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است. اما حتی این نشان دهنده آنچه مردم در مغازه‌ها می‌بینند نیست. قیمت لوبیا چیتی در یک سال سه برابر شد، در حالی که کره تقریباً دو برابر شد. قیمت برنج، یک کالای اساسی، به طور متوسط بیش از ۸۰ درصد افزایش یافت و برای انواع ممتاز آن به ۱۰۰ درصد رسید. مرغ کامل ۲۶ درصد افزایش یافته است، در حالی که قیمت نوشیدنی‌ها و گوشت بره ۹ درصد افزایش یافته‌اند.
سیما تقوی، مادر دو فرزند، در یک فروشگاه مواد غذایی در تهران گفت: «هر روز شاهد افزایش قیمت‌های جدید برای پنیر، شیر و کره هستم. نمی‌توانم آنها را مانند میوه و گوشت از لیست مواد غذایی خود حذف کنم زیرا فرزندانم برای محرومیت خیلی کوچک هستند.»
رسانه‌های محلی ایران گزارش داده‌اند که فشار بر زنجیره تامین مواد غذایی و ترس از سرگیری جنگ که در ماه ژوئن متوقف شد، باعث شده است که بیماران بیشتری به روانشناسان مراجعه کنند.
دکتر سیما فردوسی، روانشناس بالینی و استاد دانشگاه شهید بهشتی، در مصاحبه‌ای که در ماه ژوئیه منتشر شد، به روزنامه همشهری گفت: «فشار روانی ناشی از جنگ ۱۲ روزه از یک سو و تورم افسارگسیخته و افزایش قیمت‌ها از سوی دیگر، جامعه را خسته و بی‌انگیزه کرده است.»
منبع: اکونومیک تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱
نظر شما :