راهبردهای ایران در مواجهه با تهدیدات خارجی با استفاده از تلفیق نظریه بازی و منطق فازی

نویسنده: امیر مقدمی، کارشناس ارشد مدیریت استراتژیک

دیپلماسی ایرانی:

مقدمه

در شرایط ژئوپلیتیکی پیچیده‌ای که ایران با آن مواجه است – از تحریم‌های چندلایه گرفته تا تهدیدات نظامی مستقیم و غیرمستقیم – تحلیل تصمیم‌گیری راهبردی به ابزارهایی فراتر از منطق کلاسیک نیازمند است. تلفیق نظریه بازی‌ها با منطق فازی، امکان مدل‌سازی تصمیم‌گیری در شرایط تعارض، ابهام و ترجیحات نسبی را فراهم می‌سازد. این مقاله تلاش دارد با این رویکرد، بهترین ترکیب استراتژیک برای عبور ایران از تهدیدات خارجی را استخراج کند.
  
۱. چارچوب مفهومی: نظریه بازی + منطق فازی

- نظریه بازی‌ها: تحلیل تصمیم‌گیری در شرایط تعارض، رقابت یا همکاری میان بازیگران.
- منطق فازی: بیان ترجیحات نسبی، ارزش‌های غیرقطعی، و مطلوبیت‌های خاکستری به‌جای صفر و یک.

- ضرورت تلفیق: در شرایط واقعی، تصمیم‌گیری سیاسی نه مطلق است و نه قطعی؛ بلکه طیفی از گزینه‌ها با پیامدهای نسبی دارد.
 
۲. مدل‌سازی بازی ایران در برابر تهدیدات خارجی

بازیگران اصلی:

- ایران 

- آمریکا 

- اسرائیل 

- قدرت‌های شرقی (روسیه، چین) 

- افکار عمومی جهانی 

- نهادهای بین‌المللی
 
استراتژی‌های ایران:

- مقاومت سخت (نظامی، امنیتی) 

- اصلاحات داخلی و افزایش مشروعیت 

- اتحاد راهبردی با شرق 

- دیپلماسی عمومی و روایت‌سازی 

- مذاکره مشروط و تنش‌زدایی
 
مطلوبیت فازی استراتژی‌ها:

استراتژی ایران    مطلوبیت فازی از دید مردم    نخبگان    نظام
مقاومت سخت    0.4    0.3    0.9
اصلاحات داخلی    0.9    0.95    0.6
اتحاد شرقی    0.6    0.5    0.7
دیپلماسی عمومی    0.8    0.85    0.7
مذاکره مشروط    0.7    0.8    0.5

۳. سناریوی حمله پیش‌دستانه ایران به اسرائیل
 
شرایط ظهور:

- تهدید قریب‌الوقوع از سوی اسرائیل 
- شکست دیپلماسی منطقه‌ای 
- اجماع داخلی بر سر اقدام قاطع 
- هماهنگی با قدرت‌های شرقی 
- آمادگی رسانه‌ای و روایتی
 
مطلوبیت فازی حمله پیش‌دستانه:
     
بازیگر    مطلوبیت فازی
نظام امنیتی ایران    0.8–0.9
مردم ایران    0.3
نخبگان سیاسی    0.4
اسرائیل    0.1
آمریکا    0.2
روسیه و چین    0.5

نتیجه: 

حمله پیش‌دستانه تنها در شرایط بحرانی ممکن است به تعادل نسبی برسد، اما در حالت عادی مطلوبیت پایینی دارد.
 
۴. سناریوی حمله اتمی آمریکا یا اسرائیل به ایران

شرایط ظهور:

- اقدام نظامی گسترده از سوی ایران 
- تهدید وجودی برای اسرائیل یا منافع حیاتی آمریکا 
- شکست کامل گزینه‌های دیپلماتیک 
- بسیج افکار عمومی جهانی علیه ایران
 
مطلوبیت فازی حمله اتمی: 

بازیگر    مطلوبیت فازی

آمریکا    0.1
اسرائیل    0.2
افکار عمومی جهانی    0.05
نهادهای بین‌المللی    0.0
روسیه و چین    0.1
ایران    0.0

نتیجه: 

حمله اتمی در هیچ سناریوی تعادلی مطلوب نیست و تنها در شرایط فروپاشی نظم جهانی یا خطای محاسباتی ممکن است ظهور کند.
۵. نتیجه‌گیری راهبردی

ترکیب مطلوب برای ایران در مواجهه با تهدیدات خارجی:

- اصلاحات داخلی واقعی و قابل لمس 

- دیپلماسی عمومی هوشمندانه و روایت‌ساز 

- اتحاد راهبردی با قدرت‌های شرقی 

- حفظ بازدارندگی هوشمندانه و آمادگی برای اقدام محدود در صورت عبور دشمن از خطوط قرمز
 
 جدول نهایی: وضعیت فعلی، فرصت‌ها، و تهدیدها
 
محور تحلیل    وضعیت فعلی    فرصت    تهدید
مشروعیت داخلی    شکننده و متغیر    اصلاحات واقعی    نارضایتی عمومی
روابط بین‌المللی    محدود و تحریمی    اتحاد شرقی، دیپلماسی عمومی    انزوای جهانی
امنیت منطقه‌ای    پرتنش    روایت‌سازی، بازدارندگی    حمله پیش‌دستانه دشمن
تصویر رسانه‌ای    مخدوش    دیپلماسی فرهنگی    جنگ رسانه‌ای دشمن
انسجام راهبردی    چندپارچه    اجماع نخبگان    شکاف تصمیم‌گیری

-