گشايش فصل تازه اى از روابط سوريه و لبنان

بی­شک دیدار بشار اسد و میشل سلیمان در فرانسه به میزبانی نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری آن کشور تحولی تاریخی در اتفاقات خاورمیانه به شمار می­رود.

این دیدار را در نفس دیدار نباید تفسیر کرد زیرا پیش از این روابط روسای جمهوری لبنان با سوریه حسنه بوده است. مثلا امیل لحود رئیس جمهوری سابق لبنان به اندازه­ای روابطش با سوریه حسنه بود که گروه­های 14 مارس وی را مزدور سوریه می­دانستند و هنگامی که دوران ریاست جمهوریش به پایان رسید، گفتند دوارن سیاه مزدور به پایان رسید و به همین سبب جشن و پایکوبی در خیابان­های مختلف بیروت بر پا کردند.

پس از این رو نباید تصور کرد که دیدار سلیمان و اسد تاریخی است. بلکه این دیدار از آن جهت اهمیت دارد که دو طرف به نوعی صفحه تازه­ای در روابط دیپلماتیک خود با یکدیگر گشودند. صفحه­ای سفید که تمام برگه­های تیره و تار چند سال اخیر روابط سوریه و لبنان را که از ترور رفیق حریری در سال 2005 آغاز شد و در تحولات داخلی بر سر انتخابات ریاست جمهوری لبنان به اوج خود رسید، پشت سر گذاشته است.

سارکوزی میزبان این دو رهبر مهم خاورمیانه در حاشیه مراسم آغاز به کار کنفرانس اتحادیه کشورهای اروپا – مدیترانه بود. میزبانی­ای که با حضور حمد بن خليفه آل ثانى امیر قطر فردی که نقش عمده و کلیدی در حل بحران داخلی لبنان داشت، انجام شد.

اکنون دو کشور توافق کردند، سفارتخانه­های خود را در پایتخت­های یکدیگر تاسیس کنند و برای نخستین بار سفیر برای آنها تعیین کنند. جالب است که سوریه و لبنان از زمان استقلالشان تا کنون سفارت­خانه نداشته­اند. حتی در زمان حضور نظامی سوریه در لبنان این فرماندهان نظامی سوریه بودند که سفیر سوریه در لبنان محسوب می­شدند. حتی دفتر حزب بعث سوریه تا کنون در لبنان دایر بوده است اما هنوز سفارتخانه این کشور در لبنان دایر نشده است.

در همین حال ولید معلم وزیر امور خارجه سوریه نیز گفت: «قرار است پس از اعلام دولت وحدت ملی فئواد سنیوره نخست وزیر لبنان به دمشق سفر کند و راه را برای عادی سازی روابط میان دمشق و بیروت هموار سازد.»

در همین حال بشار اسد رئیس جمهوری سوریه در مصاحبه مطبوعاتی خود تاکید کرد، سوریه به هیچ عنوان به دنبال بازگشت نظامی به لبنان نیست.

اسد همچنین انتقال سلاح از طريق سوريه به معارضان در لبنان به ويژه حزب‌الله لبنان را رد کرد و افزود: «از سه دوره‌ گذشته تاکنون سوريه در قبال تمام وقايع لبنان همچنان متهم است، در حاليکه مسلح شدن گروه‌ها در لبنان از سوى گروه‌هاى طايفه‌گرا بسيار راحت است.»

وى درباره گشودن سفارت سوريه در لبنان نیز تصريح کرد، من در سال 2005 گشودن سفارت خانه در لبنان و سوريه را پيشنهاد دادم، اما روابط دو کشور بعد از اين پيشنهاد تيره شد.

بشار اسد درباره‌ تشکيل دادگاه ويژه‌ى ترور رفيق حريرى نخست وزير اسبق لبنان نیز گفت: «ما نگرانى در قبال اين دادگاه نداريم و به بى‌گناهى خود اطمينان داريم. اما با این حال برقرارى روابط ميان سوريه و دادگاه بر اساس معاهده امضا شده ضرورى است.»

به گواه فئواد سنیوره نخست­وزیر لبنان دولت سوریه فشارهای بسیاری را به لبنانی­های طرفدار خود وارد می­آورد که فورا دولت جدید لبنان را تشکیل دهند. این فشارها تا حد بسیاری باعث تعدیل موضع گروه­های سیاسی مخالف سوریه شد به گونه­ای که خود آنها نیز بر لزوم گسترش همکاری­ها با سوریه تاکید دارند.

در همین حال میشل سلیمان که در محل اقامت اسد در پاريس با وی ديدار کرد، مناسبات ميان دو کشور را عادى خواند و پايبندى خود را به آغاز فعاليت ديپلمات­هاى طرفين در کشور مقابل اعلام کرد.

این در حالی است که قرار است وليد المعلم وزير امور خارجه سوريه پس از بازگشت از پاريس براى ابلاغ دعوت رسمى بشار اسد رئيس‌جمهوری سوريه از ميشل سليمان همتاى لبنانى‌اش برای سفر به دمشق عازم بيروت شود.

سليمان در اين ديدار ضمن استقبال از سفر به سوريه اعلام کرد که اين سفر در آينده‌اى نزديک انجام خواهد شد. منابع رسمى سوريه زمان اين ديدار را طى دو هفته آينده ذکر کرده‌اند.

در همین رابطه اعلام آمادگی دو کشور سوریه و لبنان برای عادی سازی روابط با استقبال کشورهای مختلف جهان از جمله ایالات متحده آمریکا، فرانسه، آلمان و کشورهای عربی رو به رو شده است. نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه عزم قاطع سوریه برای عادی سازی روابط با فرانسه را ستود و حمایت قاطع خود را از دو کشور برای رسیدن به صلح و برقراری رابطه حسنه با یکدیگر اعلام کرد.

سارکوزی همچنین گفت که در سپتامبر سال جاری میلادی به سوریه سفر خواهد کرد.

راب مک اینتر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز گفت: «ما به حمایت از برقراری روابطی خوب میان لبنان و سوریه بر پایه اساس و احترام متقابل ادامه می­دهیم و در تاکید بر پایبندی به لبنانی مستقل و یکپارچه به فرانسه می­پویندیم.»

بدین ترتیب به نظر می­رسد سیاست­های سوریه با ملایم شدن سیاست­های اروپا در برابر آن پذیرفته از در دوستی در آید و به برخی خواسته­ها از جمله کمک برای پایان دادن به خصومت­های منطقه­ای و اجرای تعریفی تازه در روابطش با لبنان تن دهد.

یقینا دیدار میشل سلیمان با رئیس جمهوری سوریه را تفسیری غیر از آن نمی­توان کرد، حتی اگر برخی­ها بگویند که میشل سلیمان از قبل از رسیدن به سمت ریاست جمهوری متمایل به سوریه بوده و خواهان بر قراری رابطه به آن کشور بوده است. در پاسخ به اظهارات این تحلیلگران باید گفت، اگر حتی میشل سلیمان از قدیم متمایل به سوریه بوده، اکنون مورد قبول و توافق تمام احزاب و جریان­های لبنانی است و رمز وحدت و اتحاد لبنانی­ها محسوب می­شود. وی فردی است که پس از گذشت بحران­های طولانی در لبنان که تا مرز جنگ داخلی نیز پیش رفت، با توافق و حمایت همگان به پست ریاست جمهوری لبنان رسید و تبدیل به سنبل توافق و اتحاد لبنانی­ها شد. از این رو دیدار وی با بشار اسد را می­توان دیدار نماینده ملت لبنان و تمام احزاب لبنانی با نماینده حکومت سوریه  دانست. دیداری که امید می­رود با سفر سنیوره به دمشق در آینده نزدیک روند گشایش فصل تازه­ای از روابط دو کشور را تکمیل کند.

موضع­گیری جنبلاط

در این میان ولید جنبلاط رئيس حزب سوسياليست پیشرو لبنان و از سران جريان حاکم 14 مارس از فرانسه به دليل دعوت از بشار اسد رئيس جمهور سوريه به پاريس انتقاد کرد. وی تا کنون نخستین کسی است که از میزبانی فرانسه از بشار اسد انتقاد کرده است.

وليد جنبلاط در جمع شمارى از دانشجويان فارغ التحصيل دانشگاه­ها، اقدام پاريس را در استقبال از بشار اسد رئيس جمهوری سوريه، توهين به جانفشانى‌هاى مردم لبنان و زندانيان آزاده سورى در زندانهاى دمشق دانست.

وى افزود: «هر اندازه که به سياست‌هاى غير منطقى متوسل شويد و درباره عدالت يا دادگاه محاکمه عوامل ترور رفيق حريرى معامله کنيد، تاريخ هم به همان انداره به شما رحم نخواهد کرد.»