کشف گاز در ترکیه؛ تلنگری به سیاستگذاران ایرانی

مبادا عقب بیفتیم!

۰۳ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۴:۰۰ کد : ۱۹۹۴۶۸۱ اقتصاد و انرژی نگاه ایرانی
دکتر اعظم ملایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: البته کشف ۳۲۰ میلیارد متر مکعب گاز در ترکیه که بهره برداری از آن نیز مستلزم صرف زمان و هزینه است، در مقایسه با ۳۴ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی ایران که بیش از ۱۸ درصد از کل ذخایر دنیا را تشکیل می دهد و کشورمان را  به بزرگ‌ترین دارنده ذخایر گاز جهان تبدیل کرده، آن هم در شرایط فعلی که وضعیت بحرانی بازارهای جهانی کاهش تقاضا برای نفت و گاز را سبب شده است، نشان از آن دارد که فعلا در کوتاه مدت خطر جدی ایران را تهدید نمی کند، اما در میان مدت و بلند مدت، اوضاع می تواند به گونه دیگری رقم بخورد.
مبادا عقب بیفتیم!

نویسنده: دکتر اعظم ملایی محقق و پژوهشگر روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی: در شرایطی که در هفته های گذشته تلاش‌های دولت ترکیه در دریای مدیترانه برای کشف منابع جدید انرژی و اعتراض سایر کشورهای مدعی در حوزه این دریا به تیتر یک رسانه ها تبدیل شده بود، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در روزهای اخیر با یک خبر جدید به صدر اخبار این رسانه ها برگشت. اردوغان از کشف یک میدان گازی با حجم ۳۲۰ میلیارد متر مکعب در دریای سیاه خبر داد و آن را «بزرگ‌ترین میدان گازی» ترکیه در این دریا خواند. هر چند کارشناسان معتقدند بهره‌برداری از این میدان گازی بین پنج تا هفت سال زمان می برد، اما اردوغان مدعی است این فرایند طی دو سال آینده انجام و ترکیه تا سال ۲۰۲۳ به صادرکننده گاز تبدیل خواهد شد. 

در حال حاضر میزان تولید نفت و گاز ترکیه کمتر از سه درصد مصرف سالانه آن است و بنابراین مقامات ترک در سال‌های اخیر عمده گاز مصرفی مورد نیاز کشور خود را از طریق خط لوله از روسیه، آذربایجان و ایران تأمین کرده اند. البته آمریکا و قطر در کنار نیجریه و الجزایر نیز تامین کننده ال‌ان‌جی یا گاز طبیعی مایع مورد نیاز ترکیه هستند. 

بر این اساس جمهوری اسلامی ایران یکی از طرف‌های صادرکننده انرژی به ترکیه است و از سال ۲۰۰۱ طبق یک قرارداد ۲۵ ساله، هر سال ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه صادر کرده؛ قراردادی که در سال ۲۰۲۶ به پایان می‌رسد و تاکنون مذاکرات برای تمدید این قرارداد به نتیجه نرسیده است. هر چند در مدت  چهار ماهی (فروردین تا تیر 1399) که صادرات گاز ایران به ترکیه به دلیل انفجار خط لوله قطع شده بود، ترکیه به راحتی کشور آذربایجان را جایگزین ایران کرد و از بابت واردات گاز به مشکلی  برنخورد، اما حال به نظر می رسد با اکتشاف میدان جدید گازی در دریای سیاه، در بازه زمانی میان مدت نیاز ترکیه به گاز وارداتی، باز هم کاهش خواهد یافت و این مسأله ایست که می تواند ژئوپلیتیک انرژی و مناسبات قدرت در سطح منطقه را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.

هر چند اعلام خبر کشف این میدان گازی فعلا تنها آثار مثبت روانی و سیاسی برای ترکیه داشته، سبب افزایش ارزش پول ملی این کشور( لیر ترکیه) شده و شرایط را برای مانور قدرت اردوغان فراهم کرده است، اما پیامدهای این خبر به همین جا ختم نمی شود و این امر تنها یک ژست سیاسی و تبلیغاتی با تبعات کوتاه مدت نخواهد بود.  

ترکیه به واسطه همجواری با دریای سیاه، دریای اژه و دریای مدیترانه و داشتن دو تنگه راهبردی بسفر و داردانل، همواره به عنوان پلی برای انتقال انرژی از منابع عظیم انرژی به بازار بزرگ مصرف انرژی مطرح بوده است. تا پیش از کشف میدان گازی جدید، ترکیه می کوشید با بهره برداری از موقعیت ژئوپولیتیک خود،  نه فقط به یک کشور ترانزیتی؛ بلکه به یک هاب انرژی تبدیل شود. در همین راستا مقامات این کشور در مهرماه سال 1395 و در حالی که با چالش های سیاسی بزرگی همچون تنش در روابط با روسیه بر سر سقوط هواپیمای نظامی روسی، اقدامات تروریستی کردهای تجزیه طلب پ.ک.ک در داخل ترکیه و پیامدهای کودتای نافرجام ارتش این کشور علیه دولت حاکم دست و پنجه نرم می کردند،  میزبانی بیست و سومین کنگره جهانی انرژی را نیز پذیرفتند که در  نتیجه آن به دو توافق اثر گذار با روسیه و عربستان دست یافتند.

در جریان این نشست پوتین و اردوغان توافقنامه انتقال گاز «جریان ترک» یا همان «ترک استریم» را امضاء کردند که براساس آن، گاز طبیعی روسیه از بستر دریای سیاه و با عبور از خاک ترکیه به اروپا صادر می شود. همچنین در حاشیه این کنگره، شرکت سعودی آرامکو (شرکت ملی نفت عربستان سعودی) با 18 شرکت ترکیه ای به صورت جداگانه یادداشت تفاهم امضا کرد و بدین ترتیب شرکت¬ های ترکیه ¬ای حق آن را خواهند داشت تا در مزایده پروژه های مختلف آرامکو شرکت کنند.

در واقع، ساخت خط لوله‌های تاناپ (پروژه ای که با دور زدن و کنار گذاشتن ایران، منابع گاز کشورهای آسیای میانه از جمله ترکمنستان و آذربایجان را از طریق دریای خزر به ترکیه منتقل و از آنجا به اروپا صادر می کند) و کریدور گازی جنوبی (پروژه گازی دیگری که در سال 2015 طراحی و عملیاتی شده و باز هم با کنار گذاشتن ایران، گاز استخراج شده از میدان فراساحلی شاهدنیز جمهوری آذربایجان را از طریق گرجستان و ترکیه به سایر کشورهای هدف اروپایی انتقال می‌دهد) در کنار خط لوله ترک استریم و راه‌اندازی پایانه‌های شناور ذخیره‌سازی و تبدیل ال‌ان‌جی به گاز در سال های اخیر، ترکیه را به یکی از جدی ترین کاندیداها برای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه تبدیل کرده است.

البته تلاش های ترکیه برای تبدیل شدن به هاب انرژی  تنها به دریای خزر، سیاه و خلیج فارس محدود نمی شود؛ این کشور در سال های اخیر برای خرید کشتی‌های حفاری و انجام عملیات اکتشاف سرمایه‌گذاری هنگفتی انجام داده است؛ عملیات‌ اکتشافی مکرر این کشور در دریای مدیترانه حکایت از سیاست پویا و همه جانبه ترکیه برای دستیابی به جایگاه برتر در حوره انرژی دارد. در همین راستا ترکیه در ماه نوامبر سال 2019 توافقی درباره مرزهای دریایی در مدیترانه با لیبی امضا کرد؛ این تفاهم نامه نه تنها بخشی از مرز دریایی ترکیه در جنوب غربی مدیترانه شرقی را تعیین می کند، بلکه فعالیت‌های حفاری و اکتشافی ترکیه در دریا را تقویت و برنامه تقسیم مدیترانه بین سایر قدرت های مدعی در این حوزه را با مشکل مواجه می کند و از این رو با اعتراض شدید یونان، مصر، اسرائیل و قبرس روبه رو شده است.   

بدین ترتیب حتی پیش از کشف این میدان گازی جدید نیز ترکیه قدرتی مدعی در زمینه ترانزیت انرژی محسوب می شد و حال با کاهش تدریجی وابستگی این کشور به واردات گاز، میزان اثرگذاری این کشور بر ژئوپلیتیک انرژی منطقه افزایش یافته است. هدف آنکارا از تکاپوهای گسترده اش در حوزه انرژی، ارتقاء و تثبیت موقعیت خود در سیاست¬ های راهبردی غرب آسیا، افزایش وزنه اش در نظر اتحادیه اروپا و البته تاثیرگذاری هر چه بیشتر بر سیر تحولات منطقه ای و بین المللی است؛ هدفی که سایر قدرت¬ های منطقه¬ ای از جمله جمهوری اسلامی ایران را تحت تأثیر قرار خواهد داد. 

البته کشف ۳۲۰ میلیارد متر مکعب گاز در ترکیه که بهره برداری از آن نیز مستلزم صرف زمان و هزینه است، در مقایسه با 34 تریلیون متر مکعب گاز طبیعی ایران که بیش از 18 درصد از کل ذخایر دنیا را تشکیل می دهد و کشورمان را  به بزرگ‌ترین دارنده ذخایر گاز جهان تبدیل کرده، آن هم در شرایط فعلی که وضعیت بحرانی بازارهای جهانی کاهش تقاضا برای نفت و گاز را سبب شده است، نشان از آن دارد که فعلا در کوتاه مدت خطر جدی ایران را تهدید نمی کند، اما در میان مدت و بلند مدت، اوضاع می تواند به گونه دیگری رقم بخورد. بهره برداری ترکیه از این میدان گازی به احتمال زیاد حذف یکی دیگر از مقاصد صادراتی ایران و البته تقویت جایگاه ترکیه در زمینه مبادلات انرژی را سبب می شود و این امر باید تلنگری برای مسئولان کشور برای برنامه ریزی و تغییر برخی سیاست ها و اتخاذ رویکردهای جدید برای حفظ و ارتقاء موقعیت کشور در ژئوپلیتیک انرژی باشد. 

هر چند در حال حاضر اقدامات یکجانبه و خصمانه آمریکا و تحریم های این کشور به دغدغه اصلی تصمیم گیران نظام تبدیل شده، اما حفظ مزیت صادراتی و ترانزیتی کشور در حوزه انرژی و ارتقاء قدرت منطقه ای ایران مسأله ای نیست که بتوان راحت آن را از دستور کار خارج کرد. تکاپوهای ترکیه در کنار تحرکات آذربایجان، روسیه و حتی رژیم صهیونیستی در حوزه انرژی، لزوم تدبیر بیشتر ایران برای عقب نماندن در این رقابت ژئوپلیتیک را نشان می دهد. 

در عرصه روابط بین الملل کنونی، بخش انرژی از سرمایه گذاری های اولیه برای اکتشاف و بهره برداری گرفته تا فروش و صادرات نیاز به ثبات و امنیت در درجه نخست و پس از آن چانه زنی و ارتباطات گسترده در درجه دوم دارد. در این راستا جمهوری اسلامی ایران باید تلاش کند با پررنگ کردن رویکرد اقتصادی و توسعه محور در عرصه سیاست خارجی، هر چه سریعتر خود را از حالت امنیتی و قرار گرفتن مداوم در شرایط «خطر ریسک بالا» خارج کند و ضمن گسترش تعاملات و چانه زنی با کشورهای همسایه و همچنین مصرف کنندگان عمده انرژی، جایگاه خود را در طرح های مختلف صادرات و ترانزیت انرژی باز و تثبیت کند. 

کلید واژه ها: ایران و ترکیه خط لوله گازی ترک استریم ترکیه دریای سیاه گاز گاز ایران


( ۱۵ )

نظر شما :

ایرج ۰۳ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۴:۳۶
صادرات گاز به پاکستان و هند و حتی چین میتواند ایران را از فشار ترکیه رها کند و ترکیه نشان داده با انفجار لوله گازی در خاکش قصد تحت فشار ایران و امتیاز گیری سیاسی و اقتصادی است چرا فقط لوله گاز ایران باید منفجر شود؟؟؟!!!چرا لوله انتقال آذربایجان و لوله خط ۱روسیه و..منفجر نمی شود باید با صادرات گاز به عراق و سوریه و دورزدن ترکیه مزیت ترانزیتی کم کنیم و طرح آماده بوده ترانزیت به اروپا با داشتن رقبای مانند اسراییل روسیه و یونان و حتی مصر و الجزایر صرفه زیادی ندارد
مارشال مانرهایم ۰۳ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۶:۳۵
ایران صد سال از ترکیه عقب تر است. با داستان سرایی این عقب ماندگی جبران نمی شود. مثل داستانی که این آقای ایرج تعریف می کند که باید از طریق صادرات گاز به سوریه و عراق و چین و پاکستان این عقب ماندگی گازی را جبران کرد. مرد حسابی سوریه هرچه دارد از ایران دارد، با پول خود ایران می خواهد گاز بخرد؟ عراق هم بهتر است ابتدا هزار میلیارد دلار خسارت جنگی طلب ایران را بدهد بعد با او تجارت گازی کند. پاکستان هم که گشادترین کلاه اقتصادی تاریخ ایران را سر او گذاشت و ایران را به لوله کشی تا لب مرز خود وادار کرد بدون اینکه تعهد لوله کشی در خاک خود را انجام دهد و هزینه آن را تقبل کند. قسمت لوله کشی شده توسط ایران اکنون بلا استفاده افتاده و دارد زیر باران و آفتاب آن منطقه می پوسد یعنی عملا ایران ناچار است برای صدور گاز به هند هزینه لوله کشی در خاک پاکستان را از جیب مبارک خود پرداخت کند. بعد هم به ازای این ترانزیت گاز به هند، ایران گاز پاکستان را هم حتما رایگان تامین کند! خط لوله به چین هم که جوک است.
كامران ۰۳ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۷:۱۵
اقای ایرج خط لوله را pkk منفجر کرد، همانهایی که میگفتی عزیز دلتان هستند.
ایرانی ۰۳ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۸:۱۷
انفجار کار هر کسی که بوده است دولت ترکیه یا عرضه تامین امنیت آن منطقه را نداشته است درحالی که توهمات قدرتمند بودن ارتشش گوش منطقه را کر کرده است.
خسرو ۰۳ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۹:۳۷
اردوغان نگفته که تا سال 2023 ترکیه صادر کننده گاز خواهد شد ، 320میلیارد گاز کشف شده در دریای سیاه بعد از استحصال فقط برای مصرف شش سال ترکیه کفاف می کند آن هم با شرط راه ادازی خطوط انتقال و وصل به شبکه ، ولی این کشف باعث افزایش قدرت چانه زنی ترکیه در قیمت گذاری گاز خواهد شد و روسیه و ایران و آذربایجان مجبور به انعطاف در مقابل ترکیه خواهند شد ، به نظر میرسد افزایش تولید گاز متناسب با منابع عظیم گازی ایران و ورود به بازار جهانی از طریق صادرات گاز به اورپا از مسیر ترکیه و صادرات به هند وچین از طریق مسیر پاکستان یا مسیر افغانستان تاجیکستان ویا مسیر ترکمنستان و ازبکستان و قزاقستان ، تبدیل به ضرورت منافع ملی اقتصادی و امنیتی شده است
گروهبان گارسیا ۰۳ شهریور ۱۳۹۹ | ۲۰:۱۹
مارشال با تقدیم نظامی ترین سلامها، فرمودین که ایران صد سال از ترکیه عقب تر است. البته هرچه مارشال معظم می فرمایند درست هست و جای چون و چرا نداره فقط می خواستم لطف کنین بفرمایین با چه محاسبه ای به رقم دقیق صد سال رسیدین؟ پا می چسبونم و مرخص میشم مارشال
كامران ۰۳ شهریور ۱۳۹۹ | ۲۰:۵۷
همین شماها تا دیروز برای تروریست ها مرثیه میخواندید و هوار میزدید چرا ترکیه سد راه انها در سوریه و عراق شده است.ریشه ترور باید خشک شود و الا با حلوا حلوا دهان شیرین نمیشود ، هزاران کیلومتر خط لوله از میان کوه و کمر گذشته ساده ترین کار منفجر کردن انهاست، همین گروه های ترور کرد سوریه هنوز جوهر مهر سرسپردگی انها خشک نشده رفتند و برای خود قرارداد نفتی با امریکا امضا کردند. اینهمه عملیات تروریستی در اقصا نقاط دنیا انجام میشود ایا دلیلی بر ضعیف بودن ارتش ان کشور است؟؟
ایرج ۰۳ شهریور ۱۳۹۹ | ۲۲:۲۲
مانرهایم متوهم الان طرح سرمایه گذاری چین در ایران است بهترین فرصت و ارزانترین را انتقال گاز به چین پاکستان است چین بخواهد پاکستان مجبور میکند که و مجبورم میشود برای توسعه بندر و تاسیسات گوادر همانطور که نماینده‌های مجلس پاکستان چرا باید گاز گران قطر بخریم و از گاز مطمین و ارزان ایران و حق ترانزیتی چشم پوشی کنیم تاسیسات و بندر گوادر در اختیار چین است چین برای فرآوری پالایشگاهها و نیروگاه‌های گازی تولید برق که سالها کمبود برق پاکستان جبران شود گاز ایران نسبت به خط لوله سیبری مزیت زیادی دارد مانند نزدیکی به مناطق صنعتی چین و شهرهای پرجمعیتش و پالایشگاهها مجبور به واردکردن گاز از ایران میشود همانطور که راه آهن و گاز به چابهار می‌رسد اما سوریه بزرگترین معادن فسفات جهان دارد و امتیاز استخراج و بهره برداری و فرآوری فقط ایران دارد به خاطر هزینه های نظامیه و حمایت‌های که ایران از سوریه کرده است و عراق کشوری که در حال بازسازی و از کمبود برق و نیروگاه گازی رنج میبرد ایران به مراتب مزیت خوبی دارد کامران چرا فقط اموال مانند کامیونها و لوله گاز ایران باید منفجر شود احتمال اینکه کار میت باشد بیشتر است زمانی لوله گاز منفجر میشود که ترکیه دست به ماجراجویی مانند لیبی و نیاز به حمایت کشورها داشته و حتی در خبرها آمده بود هدف امتیاز گیری است در انتها پاکستان و هندو چین مجبور به وارد کردن گاز خواهند شد چون خط لوله گاز ترکمنستان با شرایط امنیتی افغانستان و هزینه ترانزیت و قیمت تمام شده زیادتر از ایران است و با توجه با قطع گاز در سالها گذشته گلستان توسط ترکمنستان پایداری گاز برای این سه کشور مهم است یا حق
مارشال مانرهایم ۰۴ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۲:۵۴
سرگروهبان گارسیا! درست ۱۰۰ سال پیش ابرمردی برخاسته از سنتهای سیاسی نظامی امپراطوری عثمانی قیامی معجزه آسا کرد ویک کشور محکوم به نابودی کامل توسط ابرقدرتهای زمان را دوباره زنده نمود و پدر تجدد ترکیه نوین شد. نام این ابرمرد مصطفی کمال آتاترک بود. همزمان یک ابرنامرد جاهل دزد هم توسط استعمار انگلیس در ایران به قدرت رسانده شد که دمکراسی پانزده ساله اواخر قاجار ایران که پایه هایش مستحکم شده بود و کاملابه سنت تبدیل گشته بود را نابود کرد. نام این ابر نامرد رضا پالانی بود که پنج سال بعد اربابها نامش را به رضا پهلوی تغییر دادند. پدر تجدد ایران هم این یارو شد که سواد خواندن و نوشتن هم نداشت. بنابراین تجدد ترکیه تجدد کمالی و تجدد ایران تجدد پالانی است و میان این دو تجدد دقیقا صد سال فاصله است و دیگر نمی توان این صدسال عقب ماندگی را جبران کرد و هیچ مقدار تفاوت ذخایر گاز و نفت و برف و باد و بوران هم فایده ای ندارد.
میلان ۰۴ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۴:۰۸
هیچ گازی کشف نشده این تنها یه مانور برای جلوگیری از سقوط اردوغان اون می دونه باید چجوری ترکا رو گول بزنه
پروفسور بالتازار ۰۴ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۶:۲۸
درود بر مارشال گرامی! من تا حالا فکر می کردم جنابعالی یک نابغه علوم نظامی هستید، اکنون می بینم یک استاد بر جسته علم تاریخ نیز می باشید در مورد میزان عقب ماندگیایران از ترکیه با رقم اعلامی شما کاملا موافق هستم و دقیقا صد سال است. (تاریخ روی کار آمدن مصطفی کمال و رضا پالانی ۱۹۲۰ میلادی برابر با ۱۲۹۹ هجری است) و با این حساب هر سال هم که می گذرد یک سال به این رقم افزوده می شود. یعنی سال آینده عقب ماندگی ایران از ترکیه به صد و یکسال خواهد رسید.ولی پهلویچی ها یک رقم دیگر برای این عقب ماندگی دارند و آن ۴۲ سال است یعنی از انقلاب سال ۵۷ که بساط آنها را در هم پیچید و چون تمامی مطبوعات رسانه ها و بوقهای فارس زبان خارج از کشور و اکثریت رسانه های داخل ایران در خدمت تقدیس پهلوی ها قرار گرفته روی این رقم چهل و دو خیلی مانور می دهند. ممنون از شما که در این خصوص واقعیت را بیان نمودید.
محمد رضا ۰۴ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۹:۰۱
مارشال مانرهایم هردو این حاکمان گفتی انگلیس سر کار آورد یکی دودمان قاجار را ازبین برد که انگار سرزمین ایران قباله عروسه بذل و بخشش میکرد فتنه شیخ خزعل در خوزستان را خواباند و پرشیا یا فارس را ایران نامید چون می‌دانست همان قضیه صرف اسم قومی باعث تحریک اقوام دیگر میشود دیگری شروع به انکار قومیتی و نسل کشی و سرکوب میکرد اما خواستگاه تمدنی نداشت چون مهاجم بود شروع به تحریف تاریخ و انکار آن کرد و در دیداری با فروغی وزیر درباری رضا خان گفت شما ریشه در تاریخ دارید و صاحب تمدن هستید شما فردوسی دارید اما من برای ماندن باید تاریخ بسازم شما قدر داشته های تان نمی دانید این پیش بینی اش انصافا درست از آب دار آمد کشورش را ترکیه نامید با اینکه علاوه بر قوم ترک چرکس‌ها زارزارها کرد ها ارمنی‌ها یونانی ها و... غیر ترک بودن و فتنه pkkرا راه انداخت در درسیم تونجالی و...حمام خون بپا کرد واژه ترک در زمان عثمانی به مردم بیسواد و نفهم میگفتند طبق اسناد و مکاتبات درباری عثمانی ایران را با سرسپرده های انگلیس مقایسه نکن ابر مردان ایران امیر کبیر و خواجه نصیر الدینی و خوارزمی و...است حالا ابر مردان ترکیه نه عثمانی را بگو ؟؟؟؟؟؟؟!!!!!
كامران ۰۴ شهریور ۱۳۹۹ | ۲۱:۱۰
جناب محمد رضا ایرج !!! از فاجعه درسیم در اناتولی میگویی اما از فاجعه کشتار ایرانیها در ۱۰۰ سال پیش بگو که چطور توسط سگ های رها شده انگلیس و روس جان صدها هزار مردم شریف اذربایجان را برای تاسیس جمهوری ارمنی اشوری در اذربایجان ایران بر زمین ریختید .
كامران ۰۴ شهریور ۱۳۹۹ | ۲۳:۱۷
بیانه مشترک ایران ، ترکیه و روسیه درباره حملات اسرائیل و نفت سوریه ترکیه ، روسیه و ایران در بیانیه ای مشترک بعد از رایزنی ها حول سوریه در ژنو توافقات نفتی یکی از شرکتهای امریکایی و تشکیلات کردها در این کشور و نیز حملات مداوم اسرائیل را محکوم کردند
دارو خانه چی سوته دلان ۰۵ شهریور ۱۳۹۹ | ۰۰:۳۱
گروهبان گارسیا ، ببین آخر عمری کارمون به کجا کشید در این ملک ...
علی ۰۵ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۴:۴۲
کامران جان این بیانیه که ترکیه رفیق دزد و شریک قافله است تمام نفت در زمان داعش و گندم و غارت خانه ها و آثار باستانی و قطع آب حسکه شریک است از کی حمایت کرده از حکومت سوریه یا مزدورانش خدا انسان عقل و خرد بدهد
فرهاد ۰۶ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۰:۱۴
کل منایع گازی در دریای سیاه و حتی در مدیترانه در حد مصرف داخلی یک کشور است و اصلا بحث صادرات مطرح نیست. اردوغان با نمایش‌هایی مثل ایاصوفیه و میادین گازی درگیری ایجاد کردن با قبرس و یونان و ارمنستان و سوریه و کردها و بعضا ایران میخواهد قدرت نمایی کند و رای عده ای نژادپرست را در داخل ترکیه جذب کند. اما نژادپرستان و پانترکیسم که متحد اردوغان در دولت فعلی هستند این به اصطلاح اسلام گرایان را نجات نخواهند داد. در داخل ممکن است کارهایی کنند اما در خارج از ترکیه فشارها افزایش خواهد یافت و نمونه اش را در کمترین ارزش تاریخی لیر دیدیم.
جزیره موریس ۰۹ شهریور ۱۳۹۹ | ۱۵:۲۴
باز ترکیه یه کاری کرد و در ایران باستانگراهای شاهنامه خوان شروع به آسمون ریسمون بافتن کردند. بسته دیگه ، شما برو یه فکری واسه پراید بکن. به فکر میدان گاز پارس جنوبی باش که قطر از اون صادر می کنه ولی شما نگاه می کنید
امیر ۱۰ شهریور ۱۳۹۹ | ۲۰:۴۰
ما فعلا تو فروختن نفت خام آنهم به صورت قاچاقی و با هزار دوز و کلک مشکل داریم آن وقت چطور قراره به فکر صادرات گاز آنهم از طریق خط لوله باشیم؟ تا زمانی که سیاست خارجی ما تهاجمی باشه همین آش و همین کاسه! بوش میره اوباما میاد ما فکر میکنیم همه چی به مرادمون شده اما بلافاصله بعدش ترامپ میاد! حالا هم ترامپ «اگر» بره و بجاش بایدن بیاد دیگه بهتر از حسین اوباما که نیست، هست؟ بعد از بایدن چی؟ تا کی این سیاست از این ستون به اون ستون را باید پیاده کنیم و نفس در سینه حبس کنیم که مردم آمریکا چه رییس جمهوری رو انتخاب کنن؟ سرمایه گذاری و شکوفایی اقتصادی احتیاج به امنیت و ثبات داره که بر خلاف تمام ادعاها ما نداریم واگرنه همه دنیا میومدن تو کشوری که بزرگترین ذخایر گاز دنیا و یکی از بزرگترین ذخایر نفت دنیا رو داره با التماس سرمایه گذاری میکردن!!!‌