اهمیت پیوندهای علمی میان دانشگاهیان ایران و اوستیا

نویسنده: دکتر شجاع احمدوند، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی 

دیپلماسی ایرانی: دانشگاه علامه طباطبائی، به عنوان بزرگترین دانشگاه علوم انسانی و اجتماعی در منطقه، در اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ میزبان مردمانی از سرزمین های تاریخی اوستیا بود. آلان ها برای سده ها مرزبانان شمالی ترین سرزمین های جهانشاهی پهناور ایرانی بوده اند. نام آنان و سرزمین شان در بسیاری از متون کهن پارسی آمده است. در کتاب سترگ شاهنامه فردوسی بارها از آلان ها و آلانی دژ و آلان شاه یاد شده است که این موضوع می تواند دستمایه یک پژوهش مشترک علمی میان استادان ایرانی و اوستیایی باشد. 

روابط میان مردمان ما، تنها محدود به دوران باستان نیست. در طول تاریخ همواره آمدوشد میان سرزمین های ما برقرار بوده و اوستیا همچون پلی میان ایران و روسیه و اروپا نقش آفرینی کرده است. شمار ایرانیان در شهر تاریخی ولادی قفقاز در سده نوزدهم به اندازه ای افزایش یافته بود، که مدرسه ای ایرانی به نام نوروز، در آن شهر فعالیت داشت و بسیاری از کودکان در آنجا به زبان فارسی درس می خواندند. 
با پایان جنگ سرد و فراهم شدن زمینه رفت و آمدها، اگرچه ارتباطات میان مردمان دو جامعه افزایش یافت، اما همچنان تا رسیدن به شرایط مطلوب راهی طولانی در پیش رو است.

در سال های اخیر، نخستین گام ها برای همکاری علمی میان ایران و اوستیا به همت استادان و دانشجویان دانشگاه علامه طباطبائی و دانشگاه اوستیای شمالی برداشته شده است که بی تردید در یاد و خاطره تاریخ روابط میان این دو جامعه خواهد ماند. 

برگزاری همایش های مشترک در تهران و ولادی قفقاز، انتشار کتاب های مجموعه مقالات همایش ها به دو زبان فارسی و روسی، اجرای پروژه های پژوهشی مشترک، اجرای برنامه های تبادل استاد و تبادل دانشجو، تقویت بنیان های آموزش زبان فارسی در اوستیا با اعزام استاد و برگزاری نخستین کلاس آموزش زبان آسی در ایران، ترجمه و انتشار کتاب های ارزشمند «نارت نامه» و «نغمه های آلانی» به فارسی و سرانجام برپایی سردیس فردوسی، شاعر نامدار حوزه تمدن ایرانی، در دانشگاه اوستیای شمالی و رونمایی از سردیس ختاگوروف، ادیب و شاعر ملی اوستیایی و بنیانگذار ادبیات آسی، در دانشگاه علامه طباطبایی همگی گویای عزم جدی دانشگاهیان در شکل دهی به دور تازه ای از روابط میان دو جامعه هستند. 

نکته قابل توجه این است که برنامه های برگزار شده توسط این دو دانشگاه، با مشارکت نهادهایی همچون وزارت فدراسیون روسیه در امور قفقاز شمالی، دولت جمهوری اوستیای شمالی، دانشگاه دولتی زبان‌شناسی مسکو، دانشگاه علوم انسانی و علوم اجتماعی سن پترزبورگ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران، اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه و نمایندگی بازرگانی فدراسیون روسیه در ایران همراه بوده است. این امر به خوبی نشان می دهد که چگونه همکاری های علمی می توانند زمینه مناسبی برای گسترش همکاری های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را فراهم آورند. 

امیدوارم بتوانیم با شناختی که در این سال ها از توانمندی ها و علاقمندی های یکدیگر پیدا کرده ایم و با برنامه ریزی دقیق، زمینه گسترش روابط علمی و فرهنگی میان دانشگاهیان ایرانی و اوستیایی را فراهم آوریم و نشان دهیم که چگونه «دیپلماسی علمی» می تواند تسهیلگر روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی میان کشورمان با سرزمین ها و مناطق گوناگون جهان باشد.