خاورمیانه

آنچه پیرامونمان رخ می دهد

تأملی در تحرکات منطقه‌ای

ابوالقاسم دلفی در یادداشتی می نویسد: سفر ماه آوریل گذشته اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، به ریاض پس از ماجرای قتل جمال خاشقجی در سال ۲۰۱۸ در استانبول و دیدار وی با بن‌‌سلمان، ولیعهد سعودی، روابط دو کشور عربستان و ترکیه را که در بسیاری از موضوعات منطقه‌ای و به‌ویژه دیدگاه‌های دینی - مذهبی دو کشور در جهان اهل سنت در انجماد کامل به سر می‌برد، دچار تحول کرد و روند عادی‌سازی روابط فی‌مابین را با سفر آتی و منطقه‌ای محمد بن‌سلمان که در این هفته به سه کشور مصر، اردن و ترکیه انجام می‌شود، وارد مرحله نوینی خواهد کرد.

ادامه مطلب

لزوم خودداری واشنگتن از ایجاد دوگانگی دموکراسی و دیکتاتوری

چگونه ایالات متحده می تواند با نفوذ چین در خاورمیانه مقابله کند؟

مینسکین پی و سید رحمان موسوی در یادداشتی مشترکی برای دیپلماسی ایرانی می نویسند: تردید چین برای پیشبرد منافع امنیتی خود در خاورمیانه نشان می دهد که این کشور به خوبی از این موضوع آگاه است. حتی در مورد ایران که می تواند به عنوان نماینده ای در رقابت استراتژیک چین با ایالات متحده عمل کند، چین از اقداماتی که می تواند روابطش با عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج فارس را به خطر اندازد، اجتناب کرده است.

ادامه مطلب

سکوت در برابر حقایقی دیگر

منظور کیسینجر احتمال جنگ میان اسرائیل و ایران است؟

وقتی هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی و وزیر امور خارجه اسبق ایالات متحده آمریکا در مصاحبه با روزنامه بریتانیایی «ساندی تایمز» پیش بینی می کند که «رویدادهای بزرگی در راه خاورمیانه و آسیاست» این بدان معناست که منطقه خاورمیانه در حال حاضر در آستانه جنگ قرار دارد؛ چرا که این شخصیت شیفته منطقه است و حوادث آن را دنبال می‌کند و در ورای بزرگترین حادثه‌ای است که به امت عربی ضربه زد هنگامی که زمینه جنگ اکتبر را فراهم کرد.

ادامه مطلب

آیا ژئوپلتیک منطقه همسو با منافع تهران در حال تغییر است؟

اردوغان و بنت توان تغییر ژئوپلتیک منطقه علیه جمهوری اسلامی را ندارند

سیدعلی سقائیان در گفت وگویی تصریح کرد که مهمترین مسئله به خاستگاه ژئوپلتیک خود ایران و فلات ایران باز می گردد. ما در رابطه با موقعیتی که داریم به «یک فرابرتری» و «فرادستی» ژئوپلتیک رسیده ایم. همانطور که در سوال نخست اشاره کردید علاوه بر اینکه ایران جزئی از خاورمیانه به شمار می‌رود در کنار منطقه قفقاز جنوبی، آسیای جنوبی و آسیای میانه قرار دارد. هر کدام از این مناطق ژئوپلتیکی دارای بافت مکانی و اقتضائات اقتصادی، سیاسی، دیپلماتیک، فرهنگی، تمدنی و حتی نظامی، امنیتی و دفاعی خود هستند. این ویژگی فرابرتری و فرادستی ژئوپلتیکی ایران را هیچ کدام از کشورهای منطقه ندارد.

ادامه مطلب

درباره مدیریت رقابت منطقه‌ای میان ترکیه و ایران

تهدید آنکارا برای تهران جدی است

علی رغم اینکه ترکیه و ایران دو قدرت منطقه‌ای هستند، مدتهاست که بر سر دستیابی به نفوذ در بسیاری از کشورهای همسایه یعنی کشورهایی که آن‌ها را حیاط خلوت خود می‌دانند، بایکدیگر رقابت می‌کنند؛ اما این رقابت تحت سیطره بود و به بحرانی در روابط تبدیل نشد؛ اما جهش جدید ترکیه برای جنگ علیه حزب کارگر کردستان و شاخه سوری آن (یگان‌های مدافع خلق) در کنار نرمش اخیر آنکارا در روابطش با کشورهای منطقه پرسش‌هایی را درباره آینده هم‌زیستی ترکیه و ایران برانگیخته است.

ادامه مطلب

فشارهای غیرمرتبطی که در جریان است

جایگزین های فروپاشی مذاکرات هسته‌ای با ایران

تصادفی نیست که هرگاه مذاکرات هسته ای به بن بست می خورد، یک مسئول ایرانی تهدید می کند که اگر اسرائیل مرتکب اشتباهی در خصوص ایران شود، تل آویو و حیفا با خاک یکسان خواهند شد. 

ادامه مطلب

گفت وگوی اختصاصی دیپلماسی ایرانی با رئیس سابق دیوان پادشاهی اردن

ایرانی‌ها باخونسردی مذاکره می‌کنند/ازفرصت تنش غرب و روسیه باید استفاده کنیم که نمی‌کنیم/هیچ فرد عاقلی نمی‌خواهد ایران ناآرام شود

از جواد العنانی درباره کودتای ناکام شاهزاده حمزه بن الحسین پرسیدم، در حالی که بدون تشریفات و القاب نام شاه و شاهزاده های اردن را بر زبان می راند، گفت: کودتا، ماجرایی زنانه بود. مادر حمزه که مادری غیر از مادر عبدالله است، با مالک روزنامه واشینگتن پست ارتباطات نزدیکی دارد، زمانی که جف بزوس، واشینگتن پست را خرید، این ارتباط با مالکان جدید بیشتر و عمیقتر شد، او تلاش کرد با بهره برداری از این ارتباطات در اردن علیه عبدالله کودتا کند. عبدالله فهمید و تلاش ها فورا متوقف و خنثی شدند. 

ادامه مطلب

اقدامات پرهزینه و چالش های پیش رو

تغییر معادلاتی فراتر از شکست برجام!

سیدوحیر کریمی در گفت وگویی تاکید دارد که آن چه که در سایه توقیف نفتکش روسی با محموله نفتی ایران توسط یونان و مصادره آن به دست آمریکا و واکنش متقابل تهران برای توقیف دو نفتکش یونانی در آب های خلیج فارس صورت گرفته است تنها بخشی از تبعات اجتناب ناپذیر تغییر فضای نظم جهانی بعد از جنگ اوکراین است. از این منظر مسئله تحت الشعاع قرار گرفتن یا نگرفتن مذاکرات برجامی، توقیف نفتکش یونانی یا مصادره محموله نفتی ایران توسط آمریکا با فشار واشنگتن به آتن و .... جزو تبعات ثانویه خواهد بود که فضای وقوع حتمی آن پیشتر به دلیل تقابل روسیه و آمریکا شکل گرفته بود. پس اینجا شکست مذاکرات وین معنا ندارد. بلکه آنچه مهم است وزن کشی هر کدام از ابرقدرت ها و بازیگران جهانی است که سعی دارند در این نظم نوین جهانی پساجنگ اوکراین برای خود حوزه نفوذ جدیدی تعریف کنند.  

ادامه مطلب

خودبرتری بینی، نقطه کور ناسیونالیسم

برداشتِ کاملا گمراه نخبگان از ملی گرایی

دکترین ملی گرایی، اذعان دارد که هر ملتی، سزاوار حکومت بر خویشتن است و نباید زیر سلطه خارجی باشد. این است که ملت های موجود، از کسانی که به گروه خودشان تعلق ندارند، از جمله از مهاجران و پناهندگان دیگر فرهنگ ها، واهمه دارند و حضور اینگونه افراد، همیشه می تواند یک پیشران نیرومند برای منازعه باشد.

ادامه مطلب

کلید حل منازعه دست تهران است

ایران، عربستان سعودی، ترکیه و اسرائیل؛ دورنمای تنش زدایی

چهار قدرت نوظهور منطقه ای- عربستان، ترکیه، ایران و اسرائیل- همگی در جستجوی یارکشی های تازه منطقه ای هستند و همگی در صددند تا به شیوه ای «کمتر تقابلی» با یکدیگر رفتار کنند. این تلاش ها در نتیجه خروج ایالات متحده از خاورمیانه برای تمرکز بر روسیه و چین است.

ادامه مطلب

بن بست برجامی و لحن تهاجمی تل آویو

نیم نگاه اسرائیل به جنگ با ایران؟!

محسن فائضی در گفت وگویی عنوان داشت که به هر حال فضای کنونی یک فضای ایده آل برای اسرائیل است. چون شرایطی شکل گرفته است که عملاً مذاکرات وین برای احیای برجام و لغو تحریم های ایران از دستور کار خارج شده است. اما دوباره طی روزهای اخیر که زمزمه ازسرگیری مجدد مذاکرات وین بعد از سفر انریکه مورا و امیر قطر مطرح شده است به نظر من حمله گسترده اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای و یا نظامی ایران در مرحله‌ای از رزمایش ارابه های آتشین می تواند نوعی ترسیم فضا برای تداوم شرایط کنونی باشد. به این معنی که اسرائیل تلاش می کند کماکان شرایط فعلی برای عدم مذاکرات با ایران در سایه تندتر شدن تنش با جمهوری اسلامی ایران محقق شود.

ادامه مطلب

توافق هسته ای ایران می تواند به آرامش منطقه ای کمک کند

اوکراین و سلاح هسته‌ای و خاورمیانه

خطرناکترین پیامد حوادث اخیر اوکراین این است که نظام کنونی بین المللی دست کم آنچه به قدرت های بزرگ آمریکا، روسیه و چین مربوط می شود در حال ورود به دوره بازتشکیل است که احتمالا طول خواهد کشید و شاهد کشمکش های امنیتی و اقتصادی مختلفی خواهد بود. آمریکا به دنبال حفظ رهبری نظامی و امنیتی و اقتصادی خود در جهان است و روسیه و چین نیز با آن مخالفند. 

ادامه مطلب

سوریه همواره به حمایت ایران نیاز دارد

خیز اسد برای سیاست خارجی متوازن

محمد صادق کوشکی در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی اذعان دارد که شرایط ناشی از جنگ داخلی در سوریه، حجم گسترده خسارات و خرابی‌های و اقتصاد بحران زده این کشور شرایطی را رقم زده است که بشار اسد به دنبال پیگیری سیاست خارجی متوازن با همه بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای باشد.

ادامه مطلب

توجه به تهران با نیم نگاهی به ابوظبی

چرخش اسد به سمت سیاست خارجی پراگماتیک

رئیس جمهور سوریه در حالی ذیل دیدارش با مقامات جمهوری اسلامی از حمایت های بی دریغ ایران طی سال جنگ داخلی تشکر کرد که ۵۳ روز پیش، اسد مذاکرات مفصلی با شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، حاکم دوبی و شیخ محمد بن زاید آل نهیان، ولیعهد ابوظبی در امارات متحده عربی داشت؛ کشوری که از ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۰ با امضای پیمان ابراهیم در ماه عسل با اسرائیل به سر می‌برد. این رویکرد دوگانه دیپلماتیک از جانب سوریه را می‌توان نقطه عطفی در چرخش دمشق به سمت اتخاذ سیاست خارجی پراگماتیک تصور کرد که سعی دارد از ظرفیت تمام بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای برای احیای سیاسی و دیپلماتیک خود نهایت استفاده را ببرد

ادامه مطلب

از ایران تا ترکیه و اسرائیل

سایه جنگ اوکراین بر پرونده های مختلف خاورمیانه

جنگ اوکراین پیامدهایی برای اقتصاد جهان و جبهه گیری های سیاسی و ایدئولوژیک خواهد داشت که قطعا تاثیر آن را بر منطقه خاورمیانه به ویژه بر بازیگران مهم منطقه مثل ایران، اسرائیل و ترکیه خواهیم دید. 

ادامه مطلب

زمین سوخته

خشکسالی و ستیز در خاورمیانه

دگرش های آب و هوایی تنها بخشی از ماجراست و به گفته بسیاری، دگرش های اقلیمی مسئول اصلی درگیری های منطقه ای نیست. دولت ها در خاورمیانه نیازهای اساسی مردم را به نفع خودشان مصادره می کنند و وقتی نوبت به انعطاف پذیری و حرکت به سمت انرژی های سبز می رسد، پا پس می کشند.

ادامه مطلب

چرا بایدن نمی تواند نظر خاور میانه را جلب کند؟

ترکیه ناراحت، اعراب سرخورده

روابط آمریکا و عربستان در سال ۲۰۱۵ رو به وخامت گذاشت. توافق برجام زنگ خطر را در ریاض به صدا در آورد کرد. جو بایدن نیز موضع سختی علیه عربستان اتخاذ کرد و قصد او برای کاهش حضور در خاورمیانه باعث نگرانی ریاض شده است.

ادامه مطلب

دیپلماسی چراغ خاموش تهران، دیپلماسی معکوس واشنگتن

چرا به موازات توقف نشست وین، نشست بغداد آغاز به کار کرد

دور پنجم مذاکرات بین ایران و عربستان با میانجیگری عراق و عمان در شرایطی برگزار شد که شاهد توقف ۴۵ روزه مذاکرات وین هستیم. از این منظر روشن شدن موتور نشست بغداد به موازات خاموش شدن موتور نشست ها در وین گویای آن است که  واشنگتن از طریق دیپلماسی معکوس سعی دارد با ترمیم روابط تهران – ریاض به تعدیل نگاه ایران در مذاکرات احیای برجامی برسد. 

ادامه مطلب

گرسنگی تشدید می شود

جنگ اوکراین و بحران امنیت غذایی در خاورمیانه

جنگ اوکراین طوفانی تمام عیار بود؛ زیرا دو کشور درگیر جنگ، ۳۰ درصد از تولید غلات جهان را تأمین می کردند. حدود ۷۵ درصد روغن آفتابگردان جهان نیز در روسیه و اکراین تولید می شود.  

ادامه مطلب

نگاه تهران به تحولات افغانستان باید سلبی باشد، نه ایجابی

ناتوانی طالبان در حکومتداری، تنش با همسایگان را اجتناب ناپذیر می کند

محسن روحی صفت در گفت وگویی عنوان داشت که به دلیل گسل ایدئولوژیک بین حکومت طالبان و تقابل جمهوری اسلامی ایران احتمالاً تنش اجتناب ناپذیر است. در عین حال طالبان اساساً مهارت، دانش و توان حکومتداری در عصر جدید را ندارند. لذا چون این توان در طالبان دیده نمی شود قطعاً به تنش های منطقه ای و جهانی ختم خواهد شد. ضمن اینکه ایران کشوری که مورد طمع قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. در نتیجه این بازیگران از هر فرصتی برای ایجاد آشوب، فتنه و ناامنی در ایران نهایت استفاده را خواهند برد. با ابن اوصاف احتمال تحریک طالبان علیه ایران هم وجود دارد.

ادامه مطلب

آمریکا به دنبال متلاشی کردن ارکان امپراتوری خود

برجام، ایران را قدرت اول منطقه می کند

توافق با ایران که برای افکار عمومی آمریکا به عنوان توافقی برای جلوگیری از گسترش تسلیحات هسته ای معرفی شده، تجاوز به نظام منطقه ای است که آمریکا پس از جنگ جهانی دوم ایجاد کرد. این توافق که آشکارا به زیان عربستان سعودی و اسرائیل است، نظامی توافقی را جایگزین ساختار کنونی امنیت منطقه ای می کند که در آن ایران که از حمایت روسیه و چین برخوردار است به هم پیمان جدید آمریکا تبدیل می شود و به این ترتیب هم پیمانان سابق آمریکا یعنی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و اسرائیل به متحدان درجه دوم تبدیل خواهند شد. 

ادامه مطلب

ادبیات تازه ای که شکل گرفته است

ترمینولوژی کلیدواژه ای به نام «اربیل»

از این پس «اربیل» در دیکشنری سیاسی – دفاعی و دایره لغات جمهوری اسلامی ایران به عنوان کلیدواژه‌ای تعبیر خواهد شد که صرفا یک رهیافت تنازعی با چاشنی انتزاع را در منطقه با خود به همراه دارد.

ادامه مطلب

اهدافی که تناقضات بسیاری دارد

ایران، بایدن و لزوم تغییر اساسی یک طرز فکر

بنابراین توافقی برای جلوگیری از یک مسابقه تسلیحاتی و رسیدن به ثبات بیشتر در منطقه، شاید به ثبات کمتری بینجامد. آنچه سیاستگذاران آمریکایی نادیده می گیرند این است که برای حکومت ایران، پس از دهه ها هماوردی با آمریکا و بسیاری از کشورهای عربی، حفظ نظام و سامانه سیاسی و اجتماعی اش در اولویت قرار دارد و این مستلزم برخورداری از دست بالاتر در سراسر منطقه است.

ادامه مطلب

منطقه در چه مسیری گام بر می دارد؟

نشست کشورهای مخالف ایران

سیدعلی موسوی خلخالی در نوشتاری بر این باور است که شاید مخاطب حاضران در این دو نشست اخیر منطقه ای ایران بوده کما این که به صراحت هم بیان شد موضوع ایران محور گفت وگوهای آنها بوده است، اما تهران نباید این گردهمایی ها را آن قدر جدی بگیرد که آنها به سمتی بروند که اختلافات عمیقشان را کنار بگذارند و علیه ایران متحد شوند و نه آن قدر نسبت به آن بی اعتنا باشد که این کشورها احساس کنند تقویت سیاست های ضد ایرانی شان واکنشی را از جانب تهران بر نمی انگیزد. به ویژه که اولا، حاضران در نشست نقب بر خلاف نشست عقبه اردن، از ایدئولوژی و سیاست مشترک برخوردار نیستند که آنها را همیشه کنار هم نگه دارد، ثانیا تنها چیزی که آنها را کنار هم آورده دلخوری از ایران است که با مذاکره و دیپلماسی و اتخاذ سیاست های صحیح توسط تهران قابل رفع است و می توان جلوی صف بندی آنها را در برابر تهران گرفت

ادامه مطلب

نگاه به دوربرگردان وین و ابهامی که احیای برجام را در بر گرفته است

کلید اتمام مذاکرات دست کیست؟!

اگرچه ماهیت توقف کنونی در مذاکرات وین عمدتاً از جنس سیاسی است تا فنی، اما به نظر می رسد بعد از جنگ اوکراین روسیه با مانور روی نقش فنی خود در احیای برجام مانند همکاری با جمهوری اسلامی ایران در نیروگاه اتمی بوشهر، فردو و همچنین تحویل اورانیم غنی شده بالاتر از ۳.۶۷ و تبدیل آن به کیک زرد عملاً سعی دارد منافع سیاسی خود را با هدف موازنه سازی در برابر اروپایی ها و آمریکا در بطن مذاکرات وین پی بگیرد.

ادامه مطلب

پیامدهای جنگ اوکراین برای منطقه

ایران، ترکیه، روسیه و بشکه باروت خاورمیانه

خاورمیانه اکنون مانند بشکه باروت است که هر لحظه ممکن است منفجر شود. اگر ایران تصمیم بگیرد از مناقشه اوکراین بهره برداری کند، احتمالا تنش ها را در چند جبهه از یمن گرفته تا کردستان عراق و لبنان و الحسکه سوریه تشدید خواهد کرد.

ادامه مطلب

آینده نامعلوم مذاکرات وین!

کلید توافق دست کیست؛ مسکو، واشنگتن، تهران یا ...؟

عبدالرضا فرجی راد در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی تشریح کرد که در شرایط حساس کنونی بایدن در تلاش است وضعیت را در خصوص انجام مذاکرات برای خروج سپاه از لیست گروه‌های تروریستی و تحریم های آمریکا به گونه ای مدیریت کند که هم دولتش و هم جریان متبوعش یعنی دموکرات ها در آستانه انتخابات میان دوره‌ای کنگره کمترین هزینه و امتیاز را بدهند.

ادامه مطلب

واشنگتن به دنبال اجرای سناریوی «گام به گام» در برابر تهران!

تحولات خاورمیانه اجازه خروج سپاه از لیست تحریم ها و گروهای تروریستی آمریکا را خواهد داد؟/ نشست شش جانبه در تقابل با نشست سه جانبه شرم الشیخ

احمد بخشایش اردستانی در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی تصریح کرد: واشنگتن به دنبال آن است که اینگونه القا شود عملاً مذاکرات برجام گروگان سپاه پاسداران است، اما واقعیت آن است که بدون خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست گروه‌های تروریستی و لیست تحریم‌های آمریکا عملاً برجام احیا نخواهد شد.

ادامه مطلب

سیاست های بایدن در خاورمیانه در یک سال گذشته

احیای برجام همه چیز امریکاست؟

به رغم چالش های جهانی و اولویت های رقابتی پیش رو ایالات متحده، نیاز به یک سیاست منسجم تر در خاورمیانه و شمال آفریقا، هرگز بیشتر از اکنون، اهمیت نداشته است.

ادامه مطلب

لزوم تلاش برای جلوگیری از سرایت مشکلات فرامنطقه ای به درون منطقه

در برابر ماجراجویایی‌های روسیه و غرب، اتحادیه عربی - ایرانی - ترکی تشکیل شود

مستلزم آن است که کشورهای منطقه خاورمیانه از جمله شورای همکاری خلیج فارس، مصر، ایران، ترکیه، الجزایر، مغرب و عراق سازمانی برای امنیت و همکاری به عنوان چارچوبی برای هماهنگ کردن مواضع سیاسی و نظامی و اقتصادی خود تشکیل دهند که منافع مشترک آنها را می‌طلبد.

ادامه مطلب