حامد نقی‌لو می نویسد: در تاریخ رسمی ایران، ردپایی از آنها نیست؛ نه در اسناد وزارت خارجه، نه در گزارش‌های امنیتی، نه در روایت‌های عمومی. اما اگر حافظه سیاسی کشور را نه از مسیر اسناد، بلکه از مسیر منطقهای پنهان قدرت بخوانیم، با ساختاری مواجه می‌شویم که از دوره قاجار تا امروز، با حفظ مأموریت ثابت، چهره‌اش را تغییر داده تا در دل هر نظام سیاسی باقی بماند.
ادامه مطلب
سید محمدمهدی سیدناصری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: حتی اگر وسیع‌ترین برداشت ممکن (و از نظر حقوقی قابل دفاع) از دفاع مشروع پیش‌دستانه پذیرفته شود، استفاده اسرائیل از زور علیه ایران غیرقانونی خواهد بود. دلیل آن، نبود شواهد کافی مبنی بر تعهد غیرقابل بازگشت ایران به حمله به اسرائیل با سلاح هسته‌ای در صورت دستیابی به این توانایی است. حتی اگر چنین نیتی فرض شود، باز هم اسرائیل باید شواهد بیشتری در این خصوص ارائه کند، به‌سختی می‌توان استدلال کرد که استفاده از زور در حال حاضر، تنها گزینه ممکن بوده است.
ادامه مطلب
فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: یکی از سناریوهای محتمل، ایجاد سازوکارهای امنیتی برای حفاظت از سرمایه‌گذاری آمریکا بعد از تکمیل پروژه است. این اقدام می‌تواند به استقرار نیرو یا تجهیزات نظارتی دائمی در مرز ارمنستان و ایران منجر شود. برای ایران، این وضعیت حساس است و برای روسیه نیز غیرقابل‌قبول خواهد بود.
ادامه مطلب
نگرانی اصلی کشورهای خلیج فارس این است که «دکترین سلاح بلند» اسرائیل – حمله پیشگیرانه به دشمنان در چندین عرصه – دیگر صرفاً دفاعی تلقی نمی‌شود، بلکه به عنوان راهبردی با هدف تجزیه منطقهای در نظر گرفته می‌شود. در ایران، این به معنای حمله نه تنها به زیرساخت‌های نظامی، بلکه به زندان‌ها و پایگاه‌های شبه‌نظامی و همچنین تلاش برای ایجاد ناآرامی در مناطق اقلیت‌نشین مانند خوزستان، بلوچستان و مناطق کردنشین بوده است. الگوی مشابهی در سوریه نیز پدیدار شده، جایی که اسرائیل عملیات در مناطق با اکثریت دروزی را تحت عنوان حفاظت از اقلیت‌ها توجیه کرده است. رهبران خلیج فارس نگرانند که اگر این دکترین عادی شود، در نهایت می‌تواند در مورد سایر کشورهای شکننده – حتی عراق یا خود عربستان سعودی – نیز اعمال شود.
ادامه مطلب
بیانیه عبدالله اوجالان و خلع سلاح پ ک ک، نه‌تنها یکی از طولانی‌ترین پرونده‌های امنیتی خاورمیانه را به‌طور رسمی بست، بلکه بخشی از دکترین امنیتی ترکیه را نیز بی‌موضوع کرد. در دهه‌های اخیر، آنکارا با تقسیم‌بندی کردها به دو دسته «کرد خوب» (همکار یا بی‌تهدید، عمدتاً در اقلیم کردستان عراق) و «کرد بد» (مخالف مسلح، مانند پ‌ک‌ک و شاخه‌های آن در سوریه) یک چارچوب توجیهی برای حضور نظامی، عملیات برون‌مرزی و تنظیم روابط با دولت‌های منطقه ایجاد کرده بود.
ادامه مطلب
پیروز غفرانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: این مقاله ضمن بررسی چرایی عقب ماندگی شدید کشور در حوزه روابط اقتصادی خارجی و عدم حضور در نظام های اقتصادی جهانی، به الزامات حضور بنگاه های اقتصادی در عرصه بین المللی و شبکه ها و پلتفرم های جهانی، که لازمه توسعه است و نقش و وظایف دولت و حاکمیت در تسهیل این فرآیند می پردازد.
ادامه مطلب
جلال خوش چهره می نویسد: بنابراین تهران اگر بنا را بر گفت‌وگو گذاشته باید الزام‌های آن را نیز بپذیرد. در این حال، این هنر گفت‌وگو کنندگان و امتیازهایی است که هریک از طرف‌ها برای چانه‌زنی در اختیار دارند. تهران در رویکرد گفت‌وگو، بالاترین و اصلی‌ترین امتیازی را که در اختیار دارد، همانا انسجام و همدلی ملی است. هرگونه آسیب‌پذیری در این امر به رغم همه تردیدها به نیٌت غرب، دست تهران را خالی می‌کند.
ادامه مطلب
در یک نگاه، ترکیه دلایل موجهی برای نگرانی در مورد اثرات گسترده‌تر حملات نظامی اخیر اسرائیل به ایران دارد. آنکارا که پیش از این با بیش از ۳.۵ میلیون پناهنده سوری و افغان و تورم مداوم دست و پنجه نرم می‌کرد، بیم آن دارد که درگیری مجدد یا بی‌ثباتی بیشتر در داخل ایران بتواند قیمت انرژی را افزایش دهد و موج جدیدی از مهاجرت را برانگیزد که خطر نارضایتی داخلی از دولت اردوغان را افزایش می‌دهد. با این حال، یک اسرائیلِ دارای نفوذ منطقهای، حتی با وجود اینکه اردوغان از هیچ فرصتی برای محکوم کردن آن دریغ نمی‌کند، برای آنکارا نکات مثبتی به همراه دارد.
ادامه مطلب
اسرائیل نباید فرض کند تاکتیک‌های «چمن‌زنی» آن می‌تواند به راحتی به ایران منتقل شود. انجام حملات گاه به گاه به بازیگران غیردولتی در لبنان، سوریه یا حتی یمن، جایی که کنترل‌های کمی بر آزادی عملیات اسرائیل وجود دارد، ممکن است هزینه کمی داشته باشد، اما ایران یک مورد متفاوت است. تهران در حالی که از قدرت آتش اسرائیل و از نظر قابلیت‌های اطلاعاتی برتری داشت، با این وجود در طول جنگ دوازده روزه نشان داد که می‌تواند اقتصاد اسرائیل را به حالت تعلیق درآورد و باعث مرگ و ویرانی در جبهه داخلی اسرائیل شود و کل شهروندان را به پناهگاه‌ها بفرستد.
ادامه مطلب
سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: توافق آذربایجان و ارمنستان برای احداث کریدور زنگزور با عاملیت و کارگزاری امریکا، محصول رایزنی دیپلماتیک چند روزه و حتی چند ماه نیست بلکه مجموعه‌ای از مؤلفه‌های گوناگون طی سال‌ها در سطوح ملی، منطقهای و بین‌المللی زنجیروار کنار هم جمع شده و موجب شکل‌گیری چنین توافقی شده‌اند. بی‌تردید احداث زنگزور برای ایران یک بحران ژئوپلتیک است.
ادامه مطلب
احسان هوشمند می نویسد: بیش از سه دهه از ارائه طرح پاول گابل برای حل‌وفصل مسائل قفقاز جنوبی و مناقشه میان باکو و ایروان می‌گذرد. این ایده توسط گابل در حالی طرح شد که ارمنستان در موازنه نظامی دست بالا را داشت و کمتر کسی می‌توانست تصور کند که در سه دهه بعد این موازنه به کلی به ضرر ارمنستان رقم خواهد خورد.
ادامه مطلب
محمد راه پیما در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: این نبرد، آزمونی برای ارزیابی توان بازدارندگی ایران و نمایش انسجام درونی نظام جمهوری اسلامی بود. ایران توانست با تلفیق فناوری‌های نوین، فرماندهی داده‌محور و مدیریت افکار عمومی از فروپاشی راهبردی جلوگیری و روایت سیاسی خود را تثبیت کند.
ادامه مطلب
هنگامی که اسرائیل جنگ دوازده روزه را آغاز کرد و عملیات شیر خیزان خود را در ۱۳ ژوئن آغاز کرد، سه هدف کلیدی داشت: به عقب راندن آنچه آن را برنامه هسته‌ای ایران «در حال نزدیک شدن به نقطه بی‌بازگشت» می‌دانست، با توجه به ذخایر به سرعت در حال رشد اورانیوم غنی‌شده با غلظت بالا و آنچه ادعا می‌کند مربوط به فعالیت‌های تسلیحاتی است؛ از کار انداختن تعداد قابل توجهی از موشک‌های بالستیک ایران؛ و تضعیف بیشتر توانایی جمهوری اسلامی برای اعمال قدرت در منطقه، چه به تنهایی و چه از طریق نیروهای نیابتی. مقامات اسرائیلی همچنین با اشاره به شکنندگی جمهوری اسلامی و تشویق مردم ایران به قیام علیه حاکمان خود، خاطرنشان کردند که این حملات می‌تواند دولت ایران را بی‌ثبات کند یا حتی راه را برای تغییر رژیم هموار کند. اتفاقی که تا کنون نیفتاده است. یکی دیگر از اهداف ضمنی ممکن است منحرف کردن دیپلماسی هسته‌ای و تضعیف احتمال توافق مجدد بین ایالات متحده و ایران باشد، زیرا حمله غافلگیرانه اسرائیل تنها دو روز قبل از ششمین دور مذاکرات که قرار بود در عمان برگزار شود، رخ داد. این حملات همچنین به اراده سیاسی اسرائیل برای استفاده گسترده از نیروی نظامی و کمبود نیروهای داخلی یا خارجی مؤثر که قادر به مهار آن باشند، اشاره داشت.
ادامه مطلب
ما، جمعی از پیشکسوتان سیاست خارجی، با اعتماد به توانمندی‌های ملت سر افراز و نظام جمهوری اسلامی ایران، بر این باوریم که با جسارت دیپلماتیک، می‌توان رویکرد سیاست خارجی کشور را بر پایه تمرکز بر حفظ امنیت و توان ملی و اولویت بخشیدن به جایگاه توسعه و پیشرفت، با تعامل سازنده و تاکید بر منافع ملی و عقلانیت راهبردی باز تعریف کرد و نقش مؤثری در حل مشکلات، چالش‌ها و ارتقای جایگاه ایران در منطقه و جهان ایفا کرد.
ادامه مطلب
سومین دوره این مدرسه از ۲۵ مرداد تا ۵ شهریور ۱۴۰۴ به‌صورت مجازی و در قالب ۲۲ نشست تخصصی برگزار می‌شود. هدف اصلی این دوره، ارائه دانش روز و تحلیل‌های عمیق به منظور گسترش شناخت جامعه علمی و فعالان حوزه سیاست خارجی، اقتصاد و فرهنگ از فرصت‌های همکاری با چین عنوان شده است.
ادامه مطلب
هفت ماه پس از آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و در حالی که هنوز تبعات جنگ ۱۲روزه میان ایران و اسرائیل فروکش نکرده، دوباره ایده میانجیگری برای گفت‌وگوهای هسته‌ای و سیاسی میان تهران و واشنگتن مطرح شده است و نروژ این بار در مرکز توجه قرار دارد، در همین باره روزنامه «تهران‌تایمز» خبر داد: «نروژ به عنوان گزینه‌ای محتمل برای میانجیگری مذاکرات احتمالی بین ایران و ایالات متحده مطرح است، پس از آنکه کمپین بمباران آمریکا و اسرائیل در خاک ایران، مذاکرات قبلی که با میانجیگری عمان در آوریل و ژوئن انجام می‌شد را مختل کرد».
ادامه مطلب
فائز دین‌پرست در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در این یادداشت، تلاش می‌شود با رویکردی مبتنی بر اقتصاد سیاسی توسعه، منازعه بر سر حق غنی‌سازی ایران از نو فهم و بازتعریف شود و مسیرهایی برای گذار از بحران به سمت یک توافق توسعه‌گرا ترسیم شود.
ادامه مطلب
محسن پاک ایین می گوید: هم جمهوری آذربایجان و هم جمهوری ارمنستان رضایت کاملی از رفتار و اقدامات و سیاست روسیه در قفقاز ندارند و برای نشان‌دادن این نارضایتی، امتیاز این توافق را به آمریکا و ترامپ دادند و حتی ترامپ را هم به‌عنوان نامزد دریافت جایزه نوبل صلح مطرح کردند، مشابه همان کاری که بنیامین نتانیاهو انجام داد.
ادامه مطلب
علیرضا محرابی می گوید: وقتی در دهه‌های گذشته، هشدارهای دلسوزان دانشگاهی نادیده گرفته می‌شود، قطعا در آینده برای حضور در قفقاز باید چراغ سبز آمریکا را بگیریم و باید پول آن را بدهیم. در ژئوپلیتیک نوین، باید از منطق تضاد به منطق اقتصادی و تجاری رسید. کاری که دونالد ترامپ کرد، یعنی از تضاد بین آذربایجان و ارمنستان، بهره اقتصادی و تجاری برای آمریکا برد. کاری که ما باید قبل‌تر انجام می‌دادیم و از تضاد بین باکو و ایروان برای خودمان استفاده اقتصادی می‌کردیم.
ادامه مطلب
ایران اکنون در موقعیتی قرار دارد که باید هم‌زمان از فرصت‌های اقتصادی و ترانزیتی ناشی از بازگشایی مسیرها بهره ببرد و هم از تبدیل این مسیرها به ابزارهای فشار و محاصره ژئوپلیتیک جلوگیری کند. حفظ احتیاط دیپلماتیک، مطالبه سهم مدیریت، تسریع در پروژه‌های زیربنایی داخلی و ترمیم خلأهای اطلاعاتی و هماهنگی بین‌دستگاهی، ارکان یک پاسخ متوازن به تحولات اخیر قفقاز خواهند بود. در غیر این صورت، ممکن است تهران در کوتاه‌مدت بعضی فرصت‌ها را از دست بدهد و در میان‌مدت با تنگنای استراتژیک جدی‌تری مواجه شود.
ادامه مطلب
غفور کریمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران با سپری کردن دوازده روز جنگ تمام عیار و خروج سرافرازانه از چالش سخت برای حیات و بازسازی، دشمنان و دوستان خود را بیشتر شناخت. علی‌رغم اینکه دولت باکو خود را از هرگونه مشارکت در این جنگ تحمیلی به نفع رژیم صهیونیستی مبرا دانسته اما دخالت‌های باکو در این جنگ برای ایران، مسجل شده است. حکومتی که فاقد هرگونه ریشه مردمی است در طوفان‌های پیش رو ناگزیر بی‌ثبات و فاقد مقاومت خواهد بود.
ادامه مطلب
صادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در حالی که ایران هنوز در شوک صدمات جدی در مرزهای دور و جنگ ۱۲ روزه است، خطرات ادامه دشمنی هایی که می توانست به دوستی تبدیل شود، امروز به مرزهای آن کشیده شده است. نگاهی به تحولات پیرامونی نشان می دهد که دایره محاصره ایران در حالی کامل می شود که ما نه درک صحیحی از چرایی و نه درکی از چگونگی جلوگیری از این تحولات نداشته و نداریم.
ادامه مطلب
با نگاهی به اظهارات روز پنجشنبه عراقچی، می‌توان دریافت که ایران در این دوره، سیاستی فعالانه‌تر و مبتنی بر اقتدار را دنبال می‌کند. با تصویب قانون مجلس و تاکید بر نظارت شورای عالی امنیت ملی، تهران می‌کوشد با بازتعریف چارچوب همکاری، بازی در زمین آژانس را به نفع خود تغییر دهد. این رویکرد از دو جنبه اهمیت دارد؛ نخست حفظ حاکمیت ملی و کنترل دقیق‌تر بر پرونده هسته‌ای، و دوم تأکید بر رفتار حرفه‌ای و عادلانه آژانس در مواجهه با شرایط استثنایی ایجاد شده است.
ادامه مطلب
محسن روحی صفت می گوید: دیپلماسی ترکیبی و چند بعدی ایران، اگر با رویکردی سنجیده، منعطف و کارآمدتر همراه شود، می‌تواند به خلق دستاوردهای ملموس داخلی و بین‌المللی منجر شود. جهان در حال گذار به سوی نظمی چندقطبی است که در آن قدرت به‌صورت پراکنده‌تر و میان بازیگران متعدد توزیع می‌شود. در این میان، ایران با اتخاذ سیاستی فراگیر و با تأکید بر همکاری با ائتلاف‌هایی مانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای، در پی بازآرایی راهبردی جایگاه خود در نظام بین‌الملل است. این سیاست، فراتر از واکنشی در قبال به اصطلاح انزوای تحمیلی غرب، نشانه‌ای از تصمیم و انتخابی هنجاری برای ایجاد نظمی عادلانه‌تر و متوازن‌تر است که بر اصول عدالت، برابری و احترام به حاکمیت ملی استوار است. بااین‌حال، وابستگی بیش‌ازحد به ائتلاف‌ها و بلوک‌های خاص، می‌توانند انتخاب راهبردی ایران را محدود کنند.
ادامه مطلب
فاطمه خادم‌شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: تنها سیاستی فعال و آینده‌نگر که ترکیبی از دیپلماسی، اقتصاد، امنیت و فرهنگ باشد، می‌تواند چهارراه صلح را به بستری برای ارتقای جایگاه منطقهای و افزایش امنیت ملی ایران بدل کند.
ادامه مطلب
ایالات متحده باید رویکرد خود را حول محور عمل متقابل استراتژیک تغییر دهد. اهداف اصلی سیاست خارجی ایران، عدم دخالت خارجی در سیاست داخلی آن (از جمله تهدیدهای بی‌ثبات‌سازی نظام) و ادغام مجدد اقتصادی و دیپلماتیک جهانی، با منافع ایالات متحده ناسازگار نیستند. توافق هسته‌ای هنوز امکان‌پذیر است، اما تنها در صورتی که مبتنی بر راه‌حل‌های معتبر و مبتنی بر بده‌بستان باشد. تهران تسلیحاتی شدن را متوقف می‌کند و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده منطقهای خود، یعنی حمایت از شبه‌نظامیان نیابتی را متوقف می‌کند. در عوض، واشنگتن عدم مداخله ایالات متحده و متحدانش را تضمین می‌کند و از ادغام مجدد مرحله‌ای در جامعه بین‌المللی حمایت می‌کند. راستی‌آزمایی کلیدی است، اما عمل متقابل نیز همین طور است. فشار بدون انگیزه، یک تحریک است، نه یک استراتژی.
ادامه مطلب
حامد نقی‌لو می نویسد: هم‌زمان با پیچیده‌ترشدن معادلات ژئوپلیتیکی منطقه، نقش روسیه در کنار ایران از یک شراکت سیاسی به یک پرسش راهبردی تبدیل شده است: کرملین در مسیر ثبات قدم می‌زند یا در معماری بحران‌ها نقش ایفا می‌کند؟
ادامه مطلب
اردوان امیراصلانی می نویسد: آیا جنگ «پیشگیرانه» اسرائیل علیه ایران که ماه گذشته با حمایت ایالات متحده انجام شد، نوید بازگشت به مداخله‌گری افسارگسیخته غربی را می‌دهد؟ تجربه مداخله در عراق در سال ۲۰۰۳ و در لیبی در سال ۲۰۱۱، خاطره‌ای تلخ بر جای گذاشت.
ادامه مطلب
ایالات متحده و شرکایش به جای تمرکز صرف بر قابلیت‌های هسته‌ای ایران، باید یک ابتکار دیپلماتیک جامع را دنبال کنند که تمام مشکلات دیرینه ایران با همسایگانش و غرب را در بر بگیرد.
ادامه مطلب
بشیر اسماعیلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: اصرار به ساخت بمب هسته‌ای در صدا و سیما یا شبکه‌های اجتماعی و غیره نه تنها آدرس غلطی را در رابطه با اصل امنیت ملی ارائه می‌دهد که می‌تواند مورد سو استفاده دشمنان برای اعمال فشار مضاعف به کشور واقع شود.
ادامه مطلب