معجون زهر روسیه و امریکا برای زلنسکی

نویسندگان: اوریسیا لوتسویچ، کر جیلس و پروفسور مارک ولر

دیپلماسی ایرانی: پیش از چهارمین سالگرد تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین را تحت فشار قرار داده است تا پیشنهاد صلح را امضا کند یا حمایت ایالات متحده را از دست بدهد.

پیش‌نویس طرح ۲۸ ماده‌ای کاخ سفید توسط استیو ویتکوف، فرستاده ترامپ و کریل دمیتریف، همتای روسی او، تهیه و روز پنجشنبه توسط دانیل دریسکول، وزیر ارتش آمریکا، به زلنسکی ارائه شد.

این طرح، همان‌طور که به رسانه‌های خبری درز کرده، امتیازات دشواری برای اوکراین را شامل می‌شود – واگذاری سرزمین از جمله منطقه شرقی دونباس و کاهش حجم ارتش اوکراین. طبق گزارش‌ها، ترامپ به زلنسکی مهلت داده است تا روز شکرگزاری (۲۷ نوامبر) آن را بپذیرد.

زلنسکی، که از آن زمان با رهبران اروپایی گفت‌وگو کرده است، روز جمعه در یک سخنرانی تلویزیونی خطاب به ملت گفت: «اکنون یکی از سخت‌ترین لحظات تاریخ ماست.» اکنون، فشار بر اوکراین یکی از سنگین‌ترین‌هاست. او افزود: «اوکراین می‌تواند با یک انتخاب بسیار دشوار روبه‌رو شود – یا از دست دادن عزت یا خطر از دست دادن یک شریک اصلی.»

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، گفت: «ما این متن را داریم و آن را از طریق کانال‌های موجود همکاری با دولت ایالات متحده دریافت کرده‌ایم. من معتقدم که این متن همچنین می‌تواند پایه و اساس یک توافق صلح نهایی را تشکیل دهد.»

اوریسیا لوتسویچ: 

این طرح تمام اهداف رسمی روسیه از به اصطلاح «عملیات نظامی ویژه» خود را در نظر می‌گیرد و آن را به عنوان طرح صلح آمریکایی به کی‌یف ارائه می‌دهد. این طرح بیشتر شبیه درخواست تسلیم است، به خصوص که محدودیت‌هایی را بر حاکمیت اوکراین اعمال می‌کند و برای واگذاری سرزمین‌هایی در منطقه دونباس تلاش می‌کند که روسیه نتوانسته است از نظر نظامی فتح کند. این پیشنهاد همچنین به اوکراین دیکته می‌کند که چه زمانی انتخابات برگزار کند، اندازه نیروهای مسلح آن چقدر باشد، و در آینده حق عضویت در ناتو را از آن سلب می‌کند.

این نمونه دیگری از عملیات استادانه روسیه برای تغییر وضعیت منفی نظامی – سیاسی است که پوتین با آن مواجه است و می‌خواهد از طریق ظاهر مذاکره برای صلح به هدف خود برسد. ارتش او در حال حاضر با هزینه‌ای گزاف، پیشرفت بسیار کندی دارد.

اروپا در حال راه‌اندازی یک برنامه عظیم تسلیحاتی است که به طور قابل توجهی به بازدارندگی و دفاع از اوکراین کمک خواهد کرد. هدف این «مذاکرات» پشت پرده ویتکوف – دمیتریف، مانع‌تراشی در این راه حل است.

پوتین با ترامپ برای زمان بازی می‌کند. اهداف او جلوگیری از اجرای تحریم‌های نفتی است که از ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ به اجرا در می‌آیند و به تأخیر انداختن تصویب لایحه تحریم‌های ثانویه که در حال حاضر در مجلس نمایندگان ایالات متحده است.

کی‌یف با این طرح همکاری خواهد کرد. مذاکره‌کنندگان اوکراینی سعی خواهند کرد مسیر را اصلاح کنند. این تنها در صورتی می‌تواند مؤثر باشد که زلنسکی موضع مشترکی را با حمایت «ائتلاف مشتاقان» اروپایی ارائه دهد. آنها آن را مرحله به مرحله بررسی، رد یا اصلاح می‌کنند. هیچ معامله عمده‌ای وجود نخواهد داشت.

به طور متناقضی، رسوایی فساد داخلی که بر حلقه داخلی زلنسکی سایه افکنده است، او را جسورتر خواهد کرد تا با قدرت بیشتری از منافع ملی اوکراین دفاع کند. این امر اعتماد به رهبری او را تا حدودی احیا خواهد کرد. فراخوان او برای وحدت، در مواجهه با یکی از سخت‌ترین دوران از زمان آغاز جنگ، با توجه به فشارهای خارجی برای پذیرش شرایط تحقیرآمیز صلح، به خوبی طنین‌انداز خواهد شد.

کر جیلس:

هیچ روند صلحی وجود ندارد. این مذاکره بر سر صلح نیست: این انتقال درخواست‌های تسلیم از سوی روسیه با تسهیل فعال ایالات متحده است.

تفاوت کلیدی بین «فهرست ۲۸ ماده‌ای» که در حال حاضر در گردش است و تکرارهای قبلی درخواست‌های تسلیم ایالات متحده/روسیه برای اوکراین، گنجاندن نکاتی است که برای افراد ناآگاه یا بی‌اطلاع ممکن است به نظر برسد که نشان‌دهنده امتیازات معناداری از سوی روسیه هستند – به‌علاوه، البته، پاداش برای ایالات متحده به شکل استفاده از دارایی‌های مسدود شده روسیه در خارج از کشور.

شاید همین موضوع باعث شده است که ایالات متحده ادعا کند که این طرح، تسلیم ساده اوکراین در برابر تمام خواسته‌های روسیه نخواهد بود.

این یک طرح واقع‌بینانه نیست. علاوه بر یک‌جانبه بودن (فقط یک مثال ساده – متن می‌گوید اوکراین نباید به مسکو یا سن‌پترزبورگ حمله کند، اما چنین ممنوعیتی برای حمله روسیه به کی‌یف ندارد)، ویژگی‌های اصلی متنی که تاکنون دیده‌ایم این است که بخش زیادی از آن بی‌معنی، غیرقابل اجرا یا آنقدر مبهم است که بی‌معنی است.

این موضوع با پیش‌نویس‌های «آتش‌بس» قبلی روسیه که بر قربانیان تجاوز روسیه، مانند گرجستان و سوریه، اعمال شده است، مشترکات زیادی دارد؛ اما علاوه بر این، متنی که تاکنون دیده‌ایم، نقش و تعهداتی نامشخص برای «اروپایی‌ها» دارد که هیچ‌کدام از این موارد با آنها توافق نشده است.

سوال این است: آیا روسیه بعداً در صورت تصویب طرح، در اشغال اوکراین سعی خواهد کرد؟ بله، کل نکته جنبه‌های نظامی شرایط تسلیم همین است، بی‌دفاع گذاشتن اوکراین برای زمانی که روسیه تصمیم می‌گیرد آماده تلاش دیگری باشد.

اروپا درگیر نیست زیرا ایالات متحده نیازی به درگیر کردن اروپا ندیده است، با وجود این واقعیت که شرایط تعیین‌شده نه تنها برای آینده خود اوکراین، بلکه برای امنیت کل قاره نیز فاجعه‌بار خواهد بود. احتمالاً دخالت اروپا برای کاخ سفید ترامپ ناخوشایند و نامطلوب می‌بود، زیرا ممکن بود به جای آنچه تاکنون داشته‌ایم، بر یک توافق عملی و پایدار اصرار شود.

پروفسور مارک ولر:

اوکراین تحت این پیشنهاد چقدر مستقل خواهد بود؟

روسیه درخواست کرده بود که اوکراین به یک کشور بی‌طرف دائمی تبدیل شود. در عوض، طبق پیش‌نویس، اوکراین صرفاً در قانون اساسی خود تصریح می‌کند که به ناتو نخواهد پیوست. برعکس، ناتو موافقت می‌کند که در اساسنامه خود بندی را بگنجاند که اوکراین در آینده پذیرفته نخواهد شد.

در حال حاضر، قانون اساسی اوکراین عکس این را پیش‌بینی می‌کند: «برگشت‌ناپذیری مسیر یوروآتلانتیک» اوکراین. تغییر این امر بسیار دشوار خواهد بود و حداقل به اکثریت دو سوم در پارلمان نیاز دارد.

بعید است که ناتو پیمان آتلانتیک شمالی مصوب ۱۹۴۹ را با هدف حذف احتمال عضویت یک کشور خاص تغییر دهد.

منبع: چتم هاوس / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱