کشورهای نفت خیز با ثروت خود چه می کنند
آغاز دوران امپراطوری های نفتی
جنگ و تحریم، موجب افزایش بهای هیدروکربن ها شده که به این معنی است که صادرکنندگان سوخت، می توانند در پول شنا کنند.
ادامه مطلبخلیج فارس
با برخورداری از ظرفیت های بالایی دریایی
ایران و روسیه «آذربایجان» را مات می‌کنند؟
بهرام امیراحمدیان در یادداشتی می نویسد: با تحولاتی که در روابط روسیه با غرب پیش آمده است، کریدور غیرفعال شمال-جنوب اکنون دوباره مطرح و در حجم قابل توجهی ارتباطات روسیه با حوزه خلیج فارس و اقیانوس هند را برقرار می سازد.
ادامه مطلب
در حالی که بن سلمان دوست شی جین پینگ شده است
برنامه بایدن برای محدودکردن نقش چین در عربستان و خلیج فارس
به رغم نشانه های آشکار از عقب نشینی نظامی آمریکا از منطقه، ایالات متحده به آسانی از خلیج فارس دست نمی کشد. دولت بایدن طرح تازه ای را ابداع کرده که هدف آن تاثیرگذاری و نتیجه گیری بیشتر با امکانات کمتر برای مقابله با نفوذ چین در این منطقه است.
ادامه مطلب
اسرائیل یک معضل
آیا بلوک منطقه‌ای در خاورمیانه کارآیی دارد؟
شکستن طلسم منطقه‌ای، نیازمند فراتر رفتن از مرزهای سنتیِ رقابت‌های ژئوپولیتیک است. یک پیشنهاد قابل اجرا، ایجاد یک بلوک منطقه‌ای است – مشابه سازمان دولت‌های آمریکای لاتین (OAS) یا اتحادیه آفریقا (AU) که بر چالش‌های مشترک و نیز منافع مشترک تمرکز دارد. این ایده پیشنهاد می‌کند که فراتر از سازمان‌های کنونیِ همکاری زیرمنطقه‌ای مانند اتحادیه عرب، اتحادیه مغرب عربی، شورای همکاری خلیج فارس و شورای همکاری چهارجانبه گام برداریم. نمونه‌های گذشته نشان می‌دهد که سازمان‌های منطقه‌ای اغلب پس از تنش‌های مزمن یا در روند تنش زدایی شکل می گیرند، سناریویی که در منطقه خاورمیانه بزرگ یا MENA غریبه نیست.
ادامه مطلب
افزایش تنش تهران - آژانس به موازات اجرای توافق ایران و آمریکا
روز موعود؟!
در حالی سیدابراهیم رئیسی بامداد امروز (دوشنبه)، تهران را به مقصد نیویورک برای حضور و سخنرانی در هفتادوهشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل ترک کرد که بلومبرگ مدعی شده امروز توافق تهران – واشنگتن بر سر تبادل زندانیان انجام خواهد شد. اگر ادعای بلومبرگ درست باشد، قرار است امروز دوشنبه ۲۷ شهریور/ ۱۸ سپتامبر، تبادل زندانیان دوتابعیتی و دسترسی ایران به شش میلیارد دلار پول بلوکه‌شده‌اش انجام شود. هم‌زمان به موضوع آزادی پنج زندانی ایرانی در آمریکا هم اشاره شده است.
ادامه مطلب
تخلیه اهمیت ژئوپولتیک بخشی از استراتژی «مرگ با هزاران ضربه کارد»
اِنتروپی و افول ژئوپولتیک ایران، سواحل و جزایر ایرانی خلیج فارس
حسن فتاحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: چالش ژئوپلیتیکی یکی دیگر از اِنتروپی های مهم در نظام های سیاسی است که در صورت تداوم باعث فروپاشی یک سیستم سیاسی می شود. در سال های اخیر برخی کشورها در دام چالش های ژئوپلیتیکی گرفتار شده اند و در نتیجه اِنتروپی آنها به مرحله خطرناکی رسیده است.
ادامه مطلب
تهدید تهران و معادلات پیش‌رو
بازگشت به نقطه صفر؟!
مقامات ایران پیش از این هشدار داده بودند که در صورت تخلیه محموله نفتکش سوئز راجان، عاملان آن با پیامدهایی مواجه خواهند شد؛ کما‌اینکه سردار علی فدوی، جانشین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درباره نفت ایرانی توقیف‌شده توسط آمریکا اخطار داد که «واشنگتن بارها مرتکب اشتباهات محاسباتی شده و بارها هم به اشتباهات خود پی برده است. اگر دشمنان حماقت کرده و نفتکش ایران را تخلیه کنند، مقابله‌به‌مثل خواهیم کرد، یکی از سیاست‌های کشور از زمان جنگ تحمیلی تاکنون مقابله‌به‌مثل بوده است».
ادامه مطلب
ایالات متحده از منطقه نمی رود
افزایش تنفگداران دریایی امریکا در خلیج‌فارس؛ راهبرد تداوم حضور یا هدایت از دور؟
سید محمد حسینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: تحلیل‌هایی که از خستگی یا استیصال امریکا از حضور در منطقه گفتند و معتقد بودند به دلیل پرهزینه‌بودن حضور امریکا در خلیج‌فارس و رقابت استراتژیک امریکا با چین در سطح جهانی، روند کاهش حضور نیروهای امریکایی در منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس آغاز شده است و خوشبینانه معتقد بودند شرایط برای نظم منطقه‌ای جدید با مشارکت کشورهای منطقه و بدون دخالت امریکا فراهم شده است. در نقطه مقابل این تحلیلِ ساده‌انگارانه که حالا با این دست از اخبار و اطلاعات به سادگی هوا می‌شود، تحلیل واقع‌بینانه‌تری از کنش‌گری جدید امریکا در خلیج‌فارس ارائه می‌شود مبنی بر اینکه دولت امریکا به جای موازنهگری مستقیم از موازنهگری از دور (Off shore balancing) بهره می‌برد.
ادامه مطلب
تحرکات سیاسی، دیپلماتیک و میدانی اخیر در خاورمیانه
ترکیب دیپلماسی با مانورهای نظامی
دامنه‌ای از تحرکات و تحولات معنادار سیاسی، دیپلماتیک و میدانی طی هفته‌ها و به‌خصوص روزهای اخیر از سوی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مجموعه‌ای متضاد و متناقض را به دست می‌دهد که حکایت از فضایی مبهم و گنگ دارد. از یک سو سفر پنجشنبه هفته گذشته علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران به عمان و دیدارش با بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه این کشور (عمان) می‌تواند دالی بر این باشد که مذاکرات پشت پرده تهران - واشنگتن ذیل میانجیگری مسقط همچنان با شدت و ضعف ادامه دارد که کورسویی از امید را حفظ کرده است.
ادامه مطلب
نگرانی از ایران یا خبری در سوریه است؟
پیام‌های افزایش حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس
واشنگتن اعزام هواپیماها و ناوهای جنگی و تفنگداران دریایی خود به منطقه را با دعوت کردن ایران به توقف فوری اقدامات بی ثبات کننده که آزادی تجارت در آبراه راهبردی تنگه هرمز را تهدید می کند، همراه کرد. با این حال پرسش هایی درباره نیاز آمریکا به اعزام پیشرفته ترین جنگنده ها و یک ناوشکن راهبردی برای نظارت بر امنیت کشتیرانی بین المللی، مطرح است.
ادامه مطلب
لزوم هوشمندی و توجه بیشتر
هژمونی جدید امریکا در حال شکل گیری است
سید وحید کریمی و سید علی موسوی خلخالی در یادداشت مشترکی در دیپلماسی ایرانی می نویسند: در سال ۲۰۲۴؛ همکاری و چفت شدن و «درهم تنیدگی اتمی» انگلیس – امریکا برای ۱۰ سال دیگر یعنی تا سال ۲۰۳۴ امضا می شود و حوزه هژمون ۵ Eyes که کشورهای انگلیسی زبان و مستعمرات انگلیس و سفیدنژاد انگولاساکسونی را شامل می شود، تلاش دارد قدرتمند، غیر قابل نفوذ و شکست ناپذیر باشد و با بازوی نظامی ناتو بر سیاست بین الملل سلطه یابد.
ادامه مطلب
بررسی تحرکات ایالات متحده در خلیج فارس و سوریه
تنش نظامی در راه است؟
خبر اعزام اف - ۱۶های آمریکا به منطقه خلیج فارس جمعه گذشته در حالی از زبان مقامات پنتاگون رسانه‌ای شد که با بررسی تحولات چند هفته اخیر به نظر می‌رسد که دایره تحرکات نظامی واشنگتن در خاورمیانه بیش از اینها باشد؛ چون ایالات متحده علاوه بر اعزام جنگنده به خلیج فارس، جنب‌و‌جوش‌هایی را هم از طریق ائتلاف بین‌المللی در شرق فرات و پایگاه التنف در دستور کار دارد که انجام مانورهای مشترک با نیروهای دموکراتیک سوریه، تمرین‌های نظامی با ارتش آزاد (از طریق به‌کارگیری تسلیحات واقعی) در پیرامون منطقه ۵۵ و منطقه التنف، ارسال تسلیحات سنگین به نیروهای قسد ازجمله سامانه موشکی «هیمارس یا تانک‌های بردلی»، انتقال دو اسکادران از جنگنده‌های «A-۱۰» و «F-۲۲ Raptor» به پایگاه‌های آمریکا در خاورمیانه، انتقال زیردریایی اتمی «USS Virginia» به منطقه خلیج فارس و نیز اعزام ناوشکن «یو‌‌اس‌‌اس توماس هادنر» به همین منطقه (خلیج فارس) را شامل می‌شود. مجموعه تحرکات چند هفته اخیر این مسئله را القا می‌کند که فضاسازی جنگی آمریکایی در راه است؛ به‌ویژه اگر این تجهیزات با جنب‌و‌جوش نظامی بی‌وقفه آمریکا میان متحدانش در پایگاه التنف و مناطق شرق فرات همراه باشد.
ادامه مطلب
اینجا کسی به امریکایی ها نیاز ندارد
چین، عادی‌سازی روابط ایران و عربستان و یک انقلاب ژئوپلتیکی منطقه ای
توافقی که در ۱۰ مارس با میانجیگری چین و در پکن برای عادی سازی روابط میان عربستان سعودی و ایران حاصل شد، در واقع یک انقلاب ژئوپلیتیکی است. به گفته موسسه مطالعات خاورمیانه واشنگتن، نقش چین در تسهیل این توافق، نوعی حیرت را در پایتخت امریکا ایجاد کرد و برخی را وادار کرد که بگویند «عصر جدیدی از ژئوپلیتیک» آغاز شده است.
ادامه مطلب
چین و روسیه، ایران را به هسته ای شدن ترغیب می کنند
بازی هوشمندانه ایران برای بهره برداری از خلاء امریکای منزوی
روئل مارک گرشت و ری تکیه می نویسند: یک آمریکای انزواگر، خلائی را در منطقه برجای گذاشته که جمهوری اسلامی با هوشمندی از آن بهره می برد. در تمامی این مانورها، رهبر جمهوری اسلامی ایران، نقش دارد؛ چهره ای که کشور خود را در میان انبوه دشمنان مرگبارش رهبری کرد. هنگامی که او اخیراً گفت که "آمریکا می‌خواست با استفاده از فشار تحریم، مسئله هسته‌ای را آنطور که دلخواه خودش بود، خاتمه دهد اما شکست خورد"، همچون همیشه، سرد و واقع‌گرا بود. این چهره برجسته روحانی کاری را کرد که تنها حکمرانان بزرگ می‌توانند انجام دهند: اینکه با دستی ضعیف، بازی هوشمندانه ای انجام داد.
ادامه مطلب
در رویداد پژوهشی "پایداری زندگی شهری در قطر و منطقه خلیج فارس" بیان شد
چهار بُعد به هم پیوسته برای هدایت توسعه شهری
سید رحمان موسوی در گزارشی از رویداد پژوهشی "پایداری زندگی شهری در قطر و منطقه خلیج فارس" می نویسد: منطقه خلیج فارس یکی از شهری ترین مناطق جهان محسوب می شود. سرعت شهرنشینی تنها مسئله امروز ما نیست؛ موضوع مهم تر انتقال به شهرهای پایدار یا هوشمند است که رفاه انسان و کیفیت زندگی شهری را هدف قرار می دهد.
ادامه مطلب
چهل و چهارمین بخش از سلسله یادداشت های سرکیس نعوم
امارات آرزو دارد «اسپارت» خلیج فارس شود
امارات می خواهد "اسپارت" خلیج ]فارس[ باشد. یعنی خیلی دوست دارد آن را اسپارت خلیج فارس بدانند، در حالی که با وجود کمبودها و تناقض هایی که دارد و از آنها رنج می برد نمی تواند به این راحتی به این هدف و آرزویش برسد.
ادامه مطلب
واکنش کشورهای عربی خلیج فارس
بدی آب و هوا، ناامنی غذایی و جنگ اوکراین
ناامنی غذایی متوسط تا شدید، شامل اشکال مختلف سوء تغذیه نیز در حال افزایش است. در سال ۲۰۲۱ این ناامنی بر ۱۵۴.۳ میلیون نفر تأثیر گذاشته که ۱۱.۶ میلیون بیشتر از سال ۲۰۲۰ است.
ادامه مطلب
اهداف و منافع قاهره در خلیج فارس
تکاپو برای بهبود روابط ایران و مصر
محمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران و منطقه غرب آسیا و خلیج فارس از چه جهاتی برای مصر اهمیت دارد و چرا این کشور شمال آفریقا، به فاصله اندکی از بهبود روابط ایران و عربستان، برای بهبود روابط با ایران ابراز تمایل کرده است؟
ادامه مطلب
دستاوردهای مورد انتظار تهران و ریاض
ایران چگونه می تواند از توافق با عربستان بهره برداری کند؟
مصطفی علایی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: جمهوری اسلامی ایران نیازمند طراحی سیاست خارجی و امنیتی متوازن در همه ابعاد است تا بتواند به عنوان یک بازیگر مطمئن در روابط بین‌الملل ظاهر شود. سیاست خارجی که بتواند مقتدرانه از هر جهت و در هر شرایطی از امنیت ملی و منافع ملی صیانت کند. سیاست متوازن به این معنا که اولاً هیچ صاحب قدرت و عنصر تاثیر گذار در رقابت های ژئوپلیتک در شرق و غرب جهان از دایره تعامل بین المللی حذف نشود و ثانیا از تمامی ابعاد اساسی ژئوپلیتیک کشور از جمله «ژئوپلیتیک جغرافیای تمدن»، «ژئوپلیتیک انرژی» و «ژئوپلیتیک موقعیت» بهره برداری کامل کند و برای هر کدام برنامه مشخص داشته باشد. لذا بر اساس محاسبات عرفی می توان گفت جمهوری اسلامی ایران بطور ماهوی و زیربنایی از بسیاری از منابع قدرت در جهان و منطقه برخوردار است و با این وصف می تواند بشرط اصلاح در چشم انداز سیاست خارجی و امنیتی خود بیشترین منفعت را از هرگونه تعامل منطقه‌ای از جمله تفاهم اخیر با عربستان سعودی کسب کند.
ادامه مطلب
با وجود امتیازات و برتری ژئوپولتیکی
تهدیدات ساختاری برای ایران در خلیج فارس
کوروش احمدی در یادداشتی می نویسد: موقعیت ایران در این پهنه آبی که تنها پنجره ما به آب‌های آزاد و راه اصلی تجارت ما با جهان خارج است، به‌‌طور نسبی در حال ضعیف‌شدن است.
ادامه مطلب
منافع و پیشران‌ها
حضور اروپا در خلیج فارس
محمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در مقطع کنونی کشورهای اروپایی بر اساس توان و موقعیت خود، در قالب اتحادیه اروپا و یا به صورت مجزا و انفرادی در صدد افزایش حضور و نقش آفرینی در خلیج فارس هستند و اهداف و منافع متفاوت و متعددی را در این حوزه ژئوپلیتیک و ژئو استراتژیک دنبال می کنند.
ادامه مطلب
بررسی سناریوهای اقدام متقابل ایران
تهران و گزینه های روی میزش
پارلمان اروپا با قطعنامه پیشنهادی پنج شنبه خود سعی کرده است تهران را تحریک کند تا دست به اقدامات رادیکال بزند که توجیهی برای عملیاتی کردن مفاد این قطع نامه به خصوص قرار دادن سپاه در لیست گروه های تروریستی شکل بگیرد.
ادامه مطلب
لزوم پذیرفتن واقعیت ها و برخورد مدبرانه
عراق، خلیج فارس و یادآوری چند نکته
علی موسوی خلخالی می نویسد: شکی نیست خلیج فارس، خلیج فارس است و تمام اسناد جهانی غرب و شرق بر این واقعیت تاکید دارند، حتی کشورهای عربی نیز تا قبل از آن که جمال عبدالناصر این بذر نفاق را بکارد، این آبراه را خلیج فارس می نامیدند. خلیج فارس همان قدر خلیج فارس است که اقیانوس هند اقیانوس هند، دریای چین دریای چین، خلیج مکزیک خلیج مکزیک و دریای عمان دریای عمان است.
ادامه مطلب
اهمیت پاسخ به سوال «عراق چگونه نام خلیج فارس را تحریف کرد؟» نسبت به ظاهر تحریف
خلیجی که عربی نیست
سید مهدی طالبی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: عراق هرچند طی دهه های اخیر مورد بی مهری و ستیزه جویی کشورهای عربی قرار داشته و بالاجبار به مقابله برخواسته اما به دلیل هم مسیری با ایران متهم به همکاری با تهران علیه کشورهای عربی ست. بدتر آنکه برخی در عین کمک های ایران برای حفظ استقلال عراق به طعنه آنها را کشوری تحت تسلط تهران می خوانند. بر همین اساس فضای اتهامی کلان بالای سر بغداد را باید در نظر گرفت.
ادامه مطلب
از منافع اقتصادی تا موازنه سازی امنیتی
روسیه در خلیج فارس به دنبال چیست؟
محمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: پوتین در این سالها، از کارت‌های برنده روسیه برای احیای نقش خود در خلیج فارس، در زمینه‌های مختلف و به ویژه بازار تسلیحات استفاده کرده است. از منظر مقامات روسیه این کشور می‌تواند در ایجاد موازنه قوا و امنیت منطقه‌ای در منطقه خلیج فارس نقش مهمی داشته باشد و به واسطه روابط مستحکم با ایران و در عین حال روابط مستمرش با شورای همکاری خلیج فارس از‌این قابلیت برخوردار است که نقشی کلیدی در حمایت از امنیت و صلح و ثبات در منطقه ایفا کند.
ادامه مطلب
چرا بغداد روی حساسیت تهران مانور داد؟
واکاوی یک حاشیه
اگرچه صباج زنگنه زنگنه در گفت وگویی، عراق را کشوری عربی می داند و همزیستی آن با دیگر کشورهای عربی را امری کاملاً عادی و طبیعی تعبیر می کند، اما این کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه به تلاش مخرب برای ایجاد شکاف در مناسبات بغداد - تهران توسط بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای هم اذعان دارد؛ برنامه و سیاستی که زنگنه معتقد در سال های اخیر به شکل جدی تری در دستور کار قرار گرفته است.
ادامه مطلب
ظاهرسازی است یا واقعیت؟
نزدیکی کشورهای منطقه با جام جهانی
ایالات متحده حدود پنج سال پیش نگران عملیات نظامی احتمالی عربستان علیه قطر بود و همین امر سبب شد رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه وقت، با محمد بن سلمان تماس تلفنی بگیرد او را از چنین اقدام نظامی برحذر دارد که البته خیلی خوب پیش نرفت. مقامات واشنگتن به قدری نگران بودند که حتی پهپادهایی را برای نظارت بر اوضاع متشنج به مرز قطر و عربستان فرستادند. با چنین پیشینه ای، تصویر محمد بن سلمان با شالگردنی به رنگ پرچم قطر و رهبر قطر در حالی که پرچم عربستان را حمل می‌کرد، در بازی عربستان سعودی مقابل آرژانتین قابل توجه بود.
ادامه مطلب
چین سیاست سنتی موازنه را کنار گذاشته است
چین؛ آمریکای جدید در خلیج فارس؟!
محمد مهدی مظاهری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سفر اخیر رئیس جمهوری چین به عربستان و صدور بیانیه مشترک ضد ایران نشانه ای جدید دال بر آن است که چین سیاست سنتی موازنه در خلیج فارس را کنار گذاشته و به دنبال تعریف روابطی کم تنش تر و بدون ریسک تر است. واقعیت این است که، جمهوری اسلامی ایران به دلیل مشکلات داخلی که وجهه و اعتبار بین المللی کشور را خدشه دار کرده و نیز ناکامی در به نتیجه رساندن برجام، تا حدودی ارزش استراتژیک خود برای چین را از دست داده و به عنوان بازیگری پر تنش شناسایی شده که ارتباط با آن می تواند دردسرآفرین بوده و رؤیای ایجاد هژمونی اقتصادی توسط چین را با مشکل مواجه کند.
ادامه مطلب
به بهانه تهدید در آب های خلیج فارس
اهداف آمریکا از ایران هراسی در منطقه چیست؟
همه موضوع در ترساندن عربستان خلاصه می شود که با اسرائیل تا کنون به طور رسمی روابط خود را عادی سازی نکرده تا ریاض را وادار کند به تشکیلات "صلح ابراهیم" بپیوندد به ویژه با توجه بهاینکه بنیامین نتانیاهو طراحاین توافقنامه ها در دولت اشغالگر اسرائیل بار دیگر به قدرت رسیده است. آمریکا همچنین میخواهد به عربستان برای مقابله با خطر احتمالی ایران دهها میلیارد دلار سلاح بفروشد.
ادامه مطلب
استقبال از آمدن نتانیاهو با حمله به نفتکش منسوب به اسرائیل
جنگ نفتکش ها به خلیج فارس بازگشت؟
این حمله نسبت به بازگشت جنگ نفت‌کش‌ها هشدار می دهد که پیشتر و در زمان نخست وزیری نتانیاهو در آب های جنوبی ایران و دریای سرخ، میان اسرائیل و ایران بالاگرفته بود، حملاتی که با پایان دوره نخست وزیری نتانیاهو طی مرحله پیشین، به صورت قابل توجهی کاهش یافته بود.
ادامه مطلب