درس های سوریه برای مذاکره هسته ای با ایران

دیپلماسی ایرانی: در صورتی که ایالات متحده از تجربه سوریه درس بگیرد، بشار اسد می تواند به الگویی برای تضعیف طرح های روحانی در مذاکرات هسته ای با غرب تبدیل شود. تاکنون خرد جمعی بر این بوده که ایران برنده اصلی دیپلماسی است که اخیرا آمریکا و روسیه در مورد سوریه به خرج دادند. عده ای معتقدند خودداری واشینگتن از واکنش نشان دادن به عبور از خطوط قرمزی که اوباما برای سوریه تعیین کرده بود، در حقیقت به نفع تهران تمام شد. از سوی دیگر  موضوع سوریه، اختلاف ها بین آمریکا و متحدان اش در شورای همکاری خلیج فارس را آشکارتر کرد. اما تصور اینکه شرایط کاملا مطابق میل ایران پیش می رود، اشتباه است.

درحال حاضر حسن روحانی، رئیس جمهور جدید ایران در تلاش است تا به نحوی تحریم های اعمال شده علیه جمهوری اسلامی ایران را تعدیل کند. به این منظور ایران باید برخی محدودیت ها را در برنامه های هسته ای اعمال کند تا در نهایت آمریکا و متحدان اش برای لغو برخی تحریم ها اقدام کنند.

اما توافق اخیر با سوریه به منظور خلع سلاح شیمیایی این کشور، این روند را پیچیده تر کرده است. دولت اوباما و بسیاری در کنگره پس از معامله اخیر با دمشق اینگونه نتیجه گیری کردند که تهدید به استفاده از زور در شکل دادن به این توافق موثر بوده است. هرچند که پیش از این توافق مانع تراشی های بسیاری در کنگره آمریکا علیه صدور مجوز اقدام نظامی علیه سوریه انجام شد و در واقع اوباما تا حدودی ناگزیر به پذیرش قماری شد که روسیه آن را طراحی کرده بود.

به گزارش فارن پالیسی، کاهش اعتبار آمریکا در مورد سوریه زمینه تاثیر عکسی روی موضع آمریکا در قبال تهران داشته و شاید از این پس تلاش ها برای تقویت اعتبار آمریکا در قبال ایران تشدید شود. اوباما اکنون بر این باور است که سطح قابل قبولی از تهدید نظامی می تواند به مصالحه دیپلماتیک منجر شود. به همین دلیل علاوه بر کنگره، متحدان خارجی آمریکا نیز علاقمند به همکاری برای معتبرتر کردن تهدید نظامی آمریکا علیه ایران هستند تا نشان دهند موضع آنها با آنچه که در مقابل سوریه اتخاذ کرده بودند، متفاوت است.

علاوه بر این موفقیت توافقنامه ای که با سوریه به امضاء رسیده به همکاری اسد با بازرسان بین المللی بستگی دارد. همانگونه که به نتیجه رسیده توافق هسته ای با ایران نیز مستلزم همکاری تهران با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی است.

اما سابقه اسد در عمل به تعهدات بین المللی امید به همکاری او در تحویل دادن تسلیحات شیمیایی را کاهش می دهد. از سوی دیگر در شرایطی که تهدیدهای همه جانبه ای متوجه دولت اسد است ، احتمالا او همچنان به دنبال تقویت قدرت بازدارندگی است.  

از سوی دیگر ماجرای نظارت بر تسلیحات شیمیایی سوریه و خلع سلاح شیمیایی این کشور می تواند الگویی برای نحوه برخورد با ایران باشد. در صورتی که این طرح به نتیجه نرسد، واشینگتن و متحدان اش درمی یابند که افزایش سطح نظارت ها در مورد برنامه های هسته ای ایران نیز گزینه مطلوبی نخواهد بود.

همچنین سوریه یکه نمونه مورد مطالعه در موفقیت تاکتیکی باوجود عقب نشینی استراتژیک است. حتی در صورتی که اسد تسلیحات شیمیایی خود را تحویل دهد نیز به معنی عقب نشینی او از قدرت نحواهد بود و  این در حالی است که آمریکا و متحدان اش اصرار دارند اسد از قدرت کنار برود.

روحانی در گذشته سمت مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران را بر عهده داشته و در مدتی که در این پست مشغول به کار بود، پرونده قابل قبولی را ارایه داده است. روحانی به نحوی با غرب مذاکره کرد که تهدید به اقدام نظامی به حاشیه رانده شد. اکنون رئیس جمهور جدید ایران بار دیگر فرصت مذاکره با غرب را به دست آورده و انتظار می رود مانند چند سال قبل از ارایه برخی امتیازها، به پیروزی دست یابد.  

سوریه باید برای دولت اوباما که در آستانه ورود به دور جدیدی از مذاکرات هسته ای با ایران قرار دارد، یک زنگ هشدار باشد. اکنون بسیاری بر این تصور هستند که شاید ایران رویکرد خود را تغییر داده باشد. اما تا زمانی که تهران تغییر رفتار خود را به طور کامل نشان دهد، آمریکا تنها نباید به دیپلماسی اکتفا کند. ایالات متحده باید فشار را حفظ کند تا مبادا دستاوردهای تاکتیکی به راهی برای شکست استراتژیک تبدیل شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: دوشنبه 1 مهر 1392/ باز انتشار: جمعه 5 مهر 1392