رایزنی بایدن با رهبران مصر و قطر برای آتش‌بس در جنگ غزه

دیپلماسی ایرانی: در آستانه سفر رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا به اروپا، جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا با همتای مصری خود و همچنین امیر قطر به منظور آزادی گروگان‌های اسرائیلی در اختیار حماس و دیگر گروه‌های فلسطینی صحبت کرد. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا گفت که بایدن با عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهوری مصر و شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر گفت‌وگو کرد. او با اشاره به اینکه مذاکرات سازنده بود گفت که نباید منتظر تحولات قریب‌الوقوع بود. کربی افزود: «ما به انجام هر کاری که می‌تواند به تسهیل اقدامات برای آزادی گروگان‌های اسرائیلی کمک کند ادامه می‌دهیم، درست همان کاری که در نوامبر انجام دادیم».

به گزارش شرق و به گفته سه فرد آشنا به این موضوع، بیل برنز، رئیس سی‌آی‌ای قرار است به‌زودی با دیوید بارنیا رئیس سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) و محمد بن عبدالرحمن آل ثانی نخست‌وزیر قطر و عباس کامل رئیس اطلاعات مصر دیدار کند. این نشست بر آزادی گروگان‌ها در غزه در ازای توقف درگیری‌ها متمرکز خواهد بود. به گفته یک مقام آمریکایی، امید دولت بایدن این است که چنین توافقی می‌تواند منجر به آتش‌بس طولانی شود که در نهایت به درگیری‌ها پایان دهد. سی‌آی‌ای و شورای امنیت ملی کاخ سفید از اظهارنظر درباره این نشست خودداری کرده‌اند.

سفر برنز پس از دیدار برت مک‌گورک، فرستاده ارشد کاخ سفید در این هفته به خاورمیانه انجام می‌شود که بر موضوع آزادی گروگان‌های باقی‌مانده در غزه متمرکز است. مک گورک همچنین زمینه را برای سفر دیگر آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا به منطقه فراهم کرده است. احتمال دارد بلینکن پنجمین سفر خود به خاورمیانه از زمان آغاز جنگ بین اسرائیل و حماس را در روزهای پیش‌رو انجام دهد.

گفت‌وگوی بایدن با امیر قطر پس از آن صورت گرفت که این کشور حاشیه خلیج فارس در این هفته به سخنان فاش‌شده بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل که از تلاش‌های قطر برای میانجیگری با حماس انتقاد کرده بود واکنش نشان داد. نتانیاهو در دیدار با خانواده‌های گروگان‌ها گفته بود که نقش میانجیگری قطر «مشکل‌ساز» است. قطر در ماه نوامبر گذشته به برقراری آتش‌بس یک هفته‌ای کمک کرد که طی آن بیش از ۱۰۰ گروگان آزاد شدند. این کشور همچنین روابط عمیقی با حماس دارد و میزبان شماری از رهبران آن است. قطر اعلام کرد که اظهارات نتانیاهو «غیرمسئولانه و مخرب» است. کربی در پاسخ به این سؤال که آیا بایدن و آل ثانی درباره انتقاد نتانیاهو گفت‌وگو کردند، گفت که «هدف اصلی این تماس، بحث درباره احتمال مبادله گروگان‌های دیگر» و توقف موقت جنگ برای تسهیل آزادی امن گروگان‌ها بود.

در همین حال، روزنامه تایمز اسرائیل به‌نقل از رسانه‌های عربی نوشت شیخ محمد عبدالرحمن آل‌ ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر، در روزهای آینده به واشنگتن می‌رود. هدف اصلی از سفر نخست‌وزیر امیرنشین قطر به آمریکا میانجیگری برای آزادی گروگان‌های در اختیار حماس و برقراری آتش‌بس در نوار غزه است. هم‌زمان، خبرگزاری فرانسه نوشت نخست‌وزیر قطر پیش از سفر به آمریکا در پاریس توقف می‌کند تا با رؤسای سیا، موساد و مقام‌های مصری مذاکره کند. مهم‌ترین موضوع این نشست چهارجانبه برقراری آتش‌بس موقت در نوار غزه و آزادی گروگان‌هاست. در این دیدار، ویلیام برنز، رئیس سیا، دیوید بارنئا، رئیس موساد، و عباس کامل، رئیس سازمان اطلاعات مصر با وزیر خارجه قطر گفت‌وگو می‌کنند. به گفته رسانه‌های اسرائیلی، دست‌کم ۱۳۲ گروگان همچنان در اسارت هستند. به‌نظر نمی‌رسد همه این ۱۳۲ گروگان زنده باشند. بنابر گزارش کانال ۱۲ اسرائیل، علاوه‌ بر افراد شرکت‌کننده در جلسه پاریس، رونن بار، رئیس شین‌بت (آژانس امنیت اسرائیل)، در این جلسه حضور خواهد داشت.

پیش‌تر، در اواخر نوامبر، برنز و بارنئا با مقام‌های قطری و مصری دیدار کرده بودند تا برای برقراری آتش‌بسی کوتاه‌مدت به توافق برسند. در جریان آن آتش‌بس یک‌هفته‌ای، ۱۰۵ گروگان آزاد شدند. تلاش‌ برای رسیدن به توافقی دیگر و آزادی بقیه گروگان‌ها تاکنون به نتیجه نرسیده است. حماس می‌گوید در صورتی که اسرائیل همه زندانیان فلسطینی را آزاد کند، آتش‌بس دائم برقرار شود و نیروهای اسرائیلی از غزه عقب‌نشینی کامل کنند، گروگان‌ها را آزاد خواهد کرد.

به گفته مقام‌های مصری، اسرائیل به‌تازگی پیشنهادی را مبنی آتش‌بس دوماهه در ازای آزادی مرحله به مرحله گروگان‌ها داده که حماس آن را رد کرده است. اما به‌نظر می‌رسد گفت‌و‌گوها ادامه داشته است. بنابر این پیشنهاد، یحیی سنوار و دیگر رهبران ارشد حماس در غزه اجازه خواهند داشت به کشوری دیگر بروند. البته، همچنان شکافی عمیق میان شروط مورد نظر اسرائیل و حماس وجود دارد. اسرائیل از پذیرش آتش‌بس دائم خودداری می‌کند و حماس نیز از موضعش عقب نمی‌نشیند و می‌گوید فقط در صورت برقراری آتش‌بس دائم و آزادی همه زندانیان فلسطینی، گروگان‌های باقی‌مانده را آزاد می‌کند. حماس خواسته است که پیش از آغاز روند آزادی گروگان‌ها، وقفه‌ای 10روزه تا دوهفته‌ای در جنگ برقرار شود و به‌ازای هر گروگان، صدها «زندانی امنیتی» آزاد شوند و همه نیروهای اسرائیلی از نوار غزه خارج شوند.

از سوی دیگر، بیش از ۴۰ مقام ارشد سابق امنیت ملی و چهره‌های سرشناس در نامه‌ای به رئیس‌جمهور و رئیس پارلمان (کنست) اسرائیل، خواستار عزل بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر، شدند. به گزارش سی‌ان‌ان، در میان امضاکنندگان این نامه نام چهار رئیس سابق سرویس‌های امنیت داخلی و خارجی، دو فرمانده سابق ارتش و سه دانشمند اسرائیلی برنده جایزه نوبل دیده می‌شود. در این نامه، از ائتلاف نتانیاهو برای تشکیل راست‌گراترین کابینه تاریخ اسرائیل و تلاش‌های جنجالی‌اش برای تغییرات قضائی انتقاد شده است که به گفته امضاکنندگان نامه، به ضعف امنیتی و حمله حماس منجر شد. در این نامه آمده است: «به عقیده ما، نتانیاهو مسئول اصلی ایجاد شرایطی است که به قتل‌ بیش از ۱۲۰۰ اسرائیلی و ربوده‌شدن بیش از ۲۳۰ نفر منجر شد. دست‌های نتانیاهو به خون قربانیان آغشته است».