ترامپ و عربستان نزدیک‌تر از همیشه

نویسنده: یان برمر  (Ian Bremmer)

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا در آغاز دومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی سفر می‌کند. این سفر با هدف تقویت همکاری‌های دفاعی و اقتصادی انجام می‌شود، در حالی که عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل به دلیل جنگ جاری در غزه به تعویق افتاده است و به نظر می‌رسد با توجه به مواضعی که ریاض تا کنون علیه اسرائیل اتخاذ کرده پرونده آن تا آینده‌ای نامعلوم روی میز نیاید.

با تضعیف موقعیت جمهوری اسلامی ایران در منطقه پس از حملات اسرائیل به متحدانش و همچنین سقوط بشار اسد در سوریه نیاز عربستان به تضمین امنیتی آمریکا کاهش یافته است اگرچه عربستان بیش از هر زمان بر حفظ ثبات و امنیت منطقه تاکید دارد. با این حال، ترامپ قصد دارد تعهدی عمومی برای دفاع از عربستان در صورت حمله از سوی ایران یا متحدان باقی‌مانده‌اش ارائه دهد، آن هم بدون نیاز به تصویب سنا برای پیمانی رسمی. توافق آتش‌بس با حوثی‌ها، که با میانجی‌گری عمان حاصل شده، نیز به کاهش تهدیدات علیه زیرساخت‌های نفتی عربستان کمک کرده و از طرف دیگر از نگرانی‌ها نسبت به تداوم ناامنی در منطقه کاسته است.

ترامپ و محمد بن سلمان احتمالاً توافقی در زمینه همکاری هسته‌ای غیرنظامی اعلام خواهند کرد که به عربستان سعودی اجازه غنی‌سازی محدود اورانیوم تحت نظارت آمریکا را می‌دهد. این توافق می‌تواند زمینه‌ساز توسعه انرژی هسته‌ای غیرنظامی در عربستان باشد، در حالی که نگرانی‌های مربوط به گسترش سلاح‌های هسته‌ای را کاهش می‌دهد.

در عین حال عربستان به دنبال دسترسی به فناوری‌های پیشرفته آمریکایی، مانند نیمه‌رساناها و هوش مصنوعی، برای توسعه بخش فناوری خود است. واشینگتن این دسترسی را مشروط به کاهش همکاری‌های فناوری سطح بالا با چین کرده است. ممکن است در این سفر توافقی مهم در این زمینه حاصل شود که متعاقب آن سرمایه‌گذاری‌های کلانی توسط دو طرف در کشورهای یکدیگر انجام خواهد شد.

در این سفر، توافق‌نامه‌های تجاری و سرمایه‌گذاری به ارزش صدها میلیارد دلار امضا خواهد شد. محمد بن سلمان پیش‌تر تعهد داده بود که ۶۰۰ میلیارد دلار در آمریکا سرمایه‌گذاری کند و ممکن است در این سفر جزئیات بیشتری ارائه دهد. با توجه به نیاز عربستان سعودی به سرمایه‌گذاری امریکا در پروژه‌های بزرگ آن احتمالا قراردادهای مهمی در این زمینه نیز امضا خواهد شد.

با وجود قراردادهای مهم اقتصادی که پیش بینی می شود در این سفر به امضا برسد اما، خواه‌ناخواه مسائل سیاسی نیز بر این سفر سایه خواهد انداخت. دونالد ترامپ و محمد بن سلمان درباره ایران و یمن، که همچنان چالش‌های امنیتی جدی برای ریاض محسوب می‌شوند، گفت‌وگو خواهند کرد. قبل از آمدن ترامپ به ریاض، عباس عراقچی، وزیر أمور خارجه ایران به ریاض سفر کرده بود و استقبال خوبی از او توسط مقامات دیپلماتیک عربستانی شده بود. این نشان می‌دهد که این بار نگرانی‌های عربستان نسبت به گذشته کاهش یافته و اکنون ریاض درصدد است تا به نوعی به حل اختلافات تهران و واشینگتن کمک کند و در رسیدن دو طرف به یک توافق کمک کند. این توافق می تواند سهم به سزایی در کاهش نگرانی‌های منطقه‌ای عربستان در حوزه‌های مختلف ازجمله درباره یمن که حیات خلوت عربستان محسوب می‌شوپ، داشته باشد. در عین حال عربستان تلاش دارد تا برنامه اصلاحات و توسعه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» خود را از تهدیدات حوثی‌ها و هر تهدید بیرون دیگری محافظت کند. در این راستا، خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان در آوریل به ایران سفر کرد و ریاض پیشنهاد میانجی‌گری در مذاکرات آمریکا و ایران را ارائه داده است. به نظر می رسد پیشنهاد خالد بن سلمان مورد توجه پایتخت‌های ایران و امریکا قرار گرفته است.

اگرچه بی‌شک سفر ترامپ و بن سلمان با لبخندها و وعده‌های فراوان همراه خواهد بود، اما واقعیت‌های منطقه‌ای در غزه، ایران و دریای سرخ همچنان خطراتی را به همراه دارند که هر دو طرف مصمم به اجتناب از آن‌ها هستند.

منبع: تایم / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱