ترامپ و مساله توافق با ایران
مذاکرات پیچیده‌تر از آنچه تصور می‌شد
نویسنده: استیون ارلانگر (Steven Erlanger)
دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا آشکارا دستیابی به توافقی تازه با ایران درباره برنامه هسته‌ای این کشور را خواهان است، حتی اگر این توافق نسبت به خواسته‌های تندروهای جمهوری‌خواه ضعیف‌تر باشد. وی در سفر اخیر خود به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس اعلام کرد که هدفش از توافق، ایجاد ثبات در منطقه و جلوگیری از جنگ است. در حالی که اسرائیل و برخی جمهوری‌خواهان خواستار اقدام نظامی علیه ایران هستند، رهبران عرب منطقه خواهان حل‌وفصل دیپلماتیک موضوع هستند و به ترامپ هشدار داده‌اند که جایگزین دیپلماسی، فاجعه‌بار خواهد بود. آنها حتی در بیانیه مشترکشان با رئیس جمهوری امریکا در ریاض تاکید کردند که از مذاکرات هسته‌ای با ایران حمایت می‌کنند و خواهان رسیدن به توافق با تهران در این زمینه هستند.
با این حال، موانع بزرگی بر سر راه توافق باقی مانده است. ترامپ خواستار توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران است، در حالی که تهران اعلام کرده آماده توقف غنی‌سازی در سطوح بالا و نابودی ذخایر اورانیوم غنی‌شده است، اما غنی‌سازی در سطوح پایین را حق خود می‌داند. این موضع همانند مفاد توافق ۲۰۱۵ است که ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد. ایران توقف غنی‌سازی را خط قرمز خود می‌داند و گفته است که به هیچ وجه عقب‌نشینی را از آن را نمی‌پذیرد.
مذاکرات فعلی به رهبری استیو ویتکاف (Steve Witkoff)، مذاکره‌کننده اصلی دولت ترامپ که فرد مورد اعتماد اوست و مذاکره با اسرائیل بر سر جنگ غزه و پرونده اوکراین را نیز هدایت می‌کند، در جریان است. در مذاکرات او با مذاکره‌کنندگان ایرانی که با هدایت عباس عراقچی، وزیر أمور خارجه ایران در حال انجام است، ایده‌هایی مانند توقف طولانی‌مدت غنی‌سازی تحت نظارت‌های بین‌المللی و یا حذف تدریجی آن در صورت تضمین تأمین سوخت هسته‌ای مطرح شده است. در مقابل، ایران به‌دنبال تضمین‌هایی است که آمریکا این‌بار از توافق جدید خارج نخواهد شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که توافق دوجانبه‌ای که ترامپ آن را امضا کند، برای تهران قابل‌اتکاتر از توافق چندجانبه دوران باراک أوباما، رئیس جمهوری اسبق امریکاست.
نمونه‌ای از نرمش ترامپ در این زمینه، لغو تحریم‌ها علیه برخی مقامات سوری بود که با استقبال ایران روبه‌رو شده است. این اقدام برای ایرانیان نشانه‌ای از امکان لغو تحریم‌ها در صورت توافق است، هرچند که برخی تحریم‌ها تنها با مجوز کنگره قابل لغو هستند.
در درون حزب جمهوری‌خواه نیز مخالفت‌هایی با هرگونه توافق وجود دارد، به‌ویژه از سوی نئوکان‌ها و حامیان اسرائیل که از برخورد سخت‌تر با ایران و حتی استفاده از گزینه نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران حمایت می‌کنند. به اعتقاد برخی ناظران، این پرونده آزمونی است برای توانایی ترامپ در شکل‌دهی به سیاست خارجی و بازتعریف نقش حزب جمهوری‌خواه در تعامل با ایران.
ایران پیشنهاد احیای طرح قدیمی تشکیل کنسرسیومی از کشورهای مسلمان یا عربی برای غنی‌سازی مشترک را دوباره مطرح کرده که ممکن است شامل عربستان نیز بشود. اما این طرح با شرط علنی ترامپ برای توقف کامل غنی‌سازی در تضاد است و احتمال پذیرش آن از سوی کشورهایی مثل عربستان سعودی، بدون تضمین‌های بین‌المللی به‌ویژه از سوی امریکا، ضعیف است.
به این ترتیب مذاکرات پیش رو را می‌توان سخت‌تر از آن چیزی تصور کرد که انتظار می‌رفت. این مذاکرات پیچیدگی‌هایی که دارد که با بی‌اعتمادی موجود نزد هر دو طرف شدیدتر هم شده است. باید دید ترامپ می‌تواند با ایران به توافق برسد یا در نهایت نظر جنگ‌طلب‌ها و لابی اسرائیل که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل آن را فرماندهی می‌کند بر تصمیم‌گیری‌ها غلبه خواهد کرد.
منبع: نیویورک تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱
نظر شما :