بهانه‌جویی اروپایی‌ها برای عملی شدن مکانیسم ماشه

دیپلماسی ایرانی: ایران و اروپا در مهلت ۳۰ روزه اسنپ بک به سر می‌برند. مهلت ۳۰ روزه‌ای که سه کشور اروپایی عضو برجام به ایران داده‌اند تا به موجب آن توافقی میان ایران با جامعه غربی به دست آید تا به قول خودشان از فعال شدن مکانیسم ماشه خودداری کنند. آنها سه شرط را برای جلوگیری از این اقدام پیش روی ایران گذاشته‌اند؛ آغاز مذاکرات ایران و امریکا (ترجیحا مستقیم)، توافق میان ایران و آژانس و تعیین تکلیف ۴۰۶ کیلوگرم اورانیوم ۶۰درصد غنی شده ایران. 

تا الآن جمهوری اسلامی ایران توانسته است تا اندازه‌ای تکلیف دو شرط از سه شرط اروپایی‌ها را روشن کند. توافق ایران و آژانس در قاهره که میان عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان با رافائل گروسی، رئیس آژانس انرژی اتمی امضا شد در این راستا قابل ارزیابی است. بر سر ۴۰۶ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌شده نیز ایران بارها از زبان مقامات مختلف از جمله سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان گفته شده است که این مواد در محل تاسیسات بمباران‌شده توسط امریکا دفن شده‌اند و قابل دسترسی نیست. 

اما سر موضوع سوم هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است. اگرچه تهران بارها ابراز آمادگی کرده که حاضر است به شکل غیرمستقیم با طرف امریکایی بر سر موضوعات اختلافی محدود به هسته‌ای مذاکره کند اما طرف امریکایی تا کنون هیچ واکنشی از خود نشان نداده است و به نظر هم می‌رسد تمایلی برای از سرگیری مذاکرات با تهران بر سر موضوع هسته‌ای ندارد. نکته در این است که اروپایی‌ها از این موضع امریکا کاملا آگاه هستند اما با این وجود بر این شرط خود پافشاری می‌کنند. 

آنچه از مواضع اروپایی‌ها برداشت می‌شود از عزم آنها برای فعال شدن مکانیسم ماشه حکایت دارد. در این راستا به نظر می‌رسد که آنها با امریکا و اسرائیل نیز هماهنگ هستند. برای همین می‌توانیم بگوییم آنچه اروپایی‌ها از شروط خود برای خودداری از فعال شدن مکانیسم ماشه می‌گویند بیشتر بهانه‌جویی‌هایی است برای پافشاری بر تصمیم خود که از قبل گرفته‌اند و اکنون فقط ژست دیپلماتیک برای آن نمایش می‌دهند. 

بر اساس آنچه شنیده شده و از حرف‌های اروپایی‌ها و امریکایی‌ها برداشت می‌شود آنچه آنها دنبال می‌کنند فراتر از یک توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران است و به دنبال مذاکره بر سر توانایی موشکی و مسائل امنیتی و منطقه‌ای هستند. موضوعاتی که به هیچ وجه برای ایران قابل قبول نیست. تهران تحت هیچ شرایطی حاضر نیست بر سر توانایی موشکی خود که یک اصل دفاعی است، گفت‌وگو کند یا بر سر دوستان منطقه‌ای خود مذاکره‌ای را بپذیرد. در مسائل امنیتی تهران و غربی‌ها نقطه مشترکی ندارند که بخواهند با یکدیگر همکاری داشته باشند.

حتی توافق قاهره که با انتقادات بسیاری از جانب برخی جریان‌های داخلی کشورمان مواجه شد و آن را به دلیل تعاملات مخرب مدیرکل آژانس با امریکا و اسرائیل و اروپا علیه تاسیسات هسته‌ای کشورمان، غیرلازم دانستند نیز اروپایی‌ها را راضی نکرده است و برای همان هم کلی بهانه‌جویی کرده‌اند. 

البته این به معنای آن نیست که دستگاه سیاست خارجی کشورمان دست از تحرکات دیپلماتیک خود بردارد و در برابر اقدامات مخرب اروپایی‌ها منتظر بنشیند تا بعد واکنش نشان دهد. بلکه اتفاقا از دستگاه دیپلماسی کشورمان انتظار می‌رود ابتکار عمل را به دست بگیرد و طرحی نو در اندازد و اروپایی‌ها را به توافق وادار کند. در این جا به پاسخ این پرسش هم فکر کنیم که اگر اروپا به فرض هم مکانیسم ماشه را فعال نکرد، آیا این به معنای کاهش تنش میان ایران و غرب خواهد بود؟! فراموش نکنیم که جنگ ۱۲ روزه در زمانی اتفاق افتاد که هنوز مکانیسم ماشه فعال نشده بود و نامه‌ای به شورای امنیت نرفته بود. بنابراین لازم است که به فکر طرحی برای رسیدن به توافقی فراتر و بزرگتر از مکانیسم ماشه باشیم که چه بسا مکانیسم ماشه جزئی از آن باشد.