تأثیرات احتمالی بر موضوعات هسته‌ای، ژئوپلیتیکی و نظم منطقه‌ای
پیامدهای انتصاب ژیو وانگ متهم به جاسوسی در ایران به‌عنوان مشاور ارشد وزارت امور خارجه آمریکا
دیپلماسی ایرانی: ژیو وانگ (Xiyue Wang)، شهروند آمریکایی چینی‌تبار متولد 31 دسامبر 1980 در پکن، یک پژوهشگر دانشگاهی است که در سال‌های 2016 تا 2019 به اتهام جاسوسی در ایران زندانی بود. وانگ، که در مقطع دکتری تاریخ در دانشگاه پرینستون مشغول به تحصیل بود، در ژانویه 2016 برای انجام تحقیقات آرشیوی درباره دودمان قاجار به ایران سفر کرد. او در اوت 2016 توسط مقامات ایرانی بازداشت و در ژوئیه 2017 به اتهام جاسوسی به زندان محکوم شد. اتهامات علیه او دسترسی به بخش‌های محرمانه کتابخانه‌های تهران، پرداخت مبالغی برای دسترسی به اسناد و ضبط 4500 صفحه اسناد دیجیتال را شامل می شد.
وانگ در دسامبر 2019 در جریان تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا آزاد شد. در این تبادل، ایران وانگ را در ازای آزادی مسعود سلیمانی، دانشمند ایرانی بازداشت‌شده در آمریکا به اتهام نقض تحریم‌ها، آزاد کرد. وانگ پس از آزادی، به‌طور علنی از سیاست‌های ایران انتقاد کرده و تجربه زندان خود را به‌عنوان نشانه‌ای از خصومت ذاتی جمهوری اسلامی با غرب، به‌ویژه آمریکا، توصیف کرده است. او در مقاله‌ای در مجله آتلانتیک در سال 2020 اظهار داشت که دیدگاه اولیه‌اش درباره مشکلات ایران به‌عنوان نتیجه سیاست‌های خارجی آمریکا (مانند کودتای 1953) تغییر کرده و معتقد است که دشمنی ایران با آمریکا بخشی از هویت ایدئولوژیک حکومت ایران است. وانگ همچنین از برخی دانشگاهیان غربی که به گفته او از سیاست مماشات با ایران حمایت می‌کنند، انتقاد کرده است.
وانگ پس از بازگشت به آمریکا، در ژانویه 2021 به‌عنوان پژوهشگر در مؤسسه امریکن انترپرایز (American Enterprise Institute) مشغول به کار شد و در سال 2021 علیه دانشگاه پرینستون شکایتی را مطرح کرد، با این ادعا که این دانشگاه برای حفظ روابط با ایران، تلاش کافی برای آزادی او انجام نداده است. او همچنین از انتصاب رابرت مالی به‌عنوان فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران در سال 2021 انتقاد کرد و معتقد بود که آزادی زندانیان آمریکایی در ایران در اولویت مالی قرار نخواهد داشت.
نقش جدید وانگ در وزارت امور خارجه آمریکا
طبق گزارش پولیتیکو در 21 مه 2025، ژیو وانگ به‌عنوان مشاور ارشد در اداره امور خاور نزدیک وزارت امور خارجه آمریکا منصوب شده است. این انتصاب توسط دو مقام آمریکایی تأیید شده که به دلیل نداشتن مجوز برای اظهارنظر عمومی، ناشناس باقی مانده‌اند. نقش وانگ به‌طور خاص بر امور مرتبط با ایران متمرکز است، اما جزئیات دقیق وظایف او هنوز علنی نشده است. این انتصاب در بحبوحه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در رم (24 مه 2025) و در شرایطی که تنش‌های منطقه‌ای و اختلافات بر سر برنامه هسته‌ای ایران ادامه دارد، توجه رسانه‌های بین‌المللی را جلب کرده است.
پولیتیکو انتصاب وانگ را نشانه‌ای از رویکرد سخت‌گیرانه‌تر دولت دوم دونالد ترامپ در قبال ایران می‌داند. با توجه به تجربه شخصی وانگ به‌عنوان زندانی در ایران و انتقادات تند او از جمهوری اسلامی، حضور او در وزارت امور خارجه می‌تواند به تقویت سیاست‌های "فشار حداکثری" منجر شود. پولیتیکو همچنین به انتصاب مارکو روبیو به‌عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید اشاره کرده و این تغییرات را نشانه‌ای از تغییر احتمالی سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران می‌داند.
بلومبرگ به اظهارات او درباره سیاست گروگان‌گیری ایران پرداخته و تأکید کرده که وانگ معتقد است هرگونه توافق با ایران باید شرط پایان دادن به گروگان‌گیری اتباع خارجی را شامل باشد. این دیدگاه می‌تواند بر مذاکرات هسته‌ای و دیپلماسی با ایران تأثیر بگذارد.
واشینگتن فری بیکن نیز به انتقادات او از دانشگاهیان و دیپلمات‌هایی که به گفته او با ایران همدلی دارند، اشاره کرده و نوشته که مواضع او نشان‌دهنده موضع سرسختش علیه سیاست مماشات است.
انتصاب ژیو وانگ می‌تواند پیامدهای قابل‌توجهی بر موضوعات هسته‌ای، ژئوپلیتیکی و نظم منطقه‌ای داشته باشد.
موضوعات هسته‌ای
وانگ به دلیل تجربه زندان و دیدگاه‌های ضدایرانی‌اش، احتمالاً از موضع سخت‌گیرانه‌ای در مذاکرات حمایت خواهد کرد. او در گذشته از سیاست مماشات با ایران انتقاد کرده و معتقد است که دیپلماسی با ایران باید از موضع قدرت انجام شود. این دیدگاه ممکن است به تقویت خواسته‌های آمریکا برای توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم یا محدودیت‌های شدیدتر بر برنامه هسته‌ای ایران منجر شود.
وانگ ممکن است به‌عنوان مشاور، بر محدود کردن هرگونه انعطاف در مذاکرات تأکید کند، که می‌تواند مذاکرات غیرمستقیم در رم را به بن‌بست بکشاند. این رویکرد با اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر تهدید به اقدام نظامی در صورت شکست دیپلماسی همخوانی دارد.
بعید است، وانگ از تجربه خود برای تأکید بر آزادی زندانیان آمریکایی به‌عنوان پیش‌شرط هرگونه توافق استفاده کند، که می‌تواند مذاکرات را به سمت مسائل غیرهسته‌ای (مانند گروگان‌گیری) هدایت کند.
دیدگاه‌های شخصی وانگ ممکن است به کاهش اعتماد ایران به مذاکره‌کنندگان آمریکایی منجر شود، به‌ویژه با توجه به اظهارات او درباره خصومت ذاتی ایران با غرب.
موضوعات ژئوپلیتیکی
انتصاب وانگ در کنار مارکو روبیو، که به‌عنوان یک سیاستمدار ضدایرانی شناخته می‌شود، نشان‌دهنده تمایل دولت ترامپ به تشدید فشارهای اقتصادی و نظامی بر ایران است. این می‌تواند به افزایش تحریم‌ها یا حمایت از اقدامات اسرائیل علیه تأسیسات هسته‌ای ایران منجر شود.
وانگ ممکن است بر تقویت روابط آمریکا با متحدان منطقه‌ای مانند اسرائیل و عربستان سعودی تأکید کند. گزارش‌های رویترز و تایمز اسرائیل نشان می‌دهد که اسرائیل به شدت نگران هرگونه توافق با ایران است که نظارت کافی بر برنامه هسته‌ای این کشور نداشته باشد. دیدگاه‌های وانگ می‌تواند به حمایت از مواضع اسرائیل در برابر ایران منجر شود.
نظم منطقه‌ای
حضور وانگ ممکن است به تشدید تنش‌ها در خاورمیانه منجر شود، به‌ویژه با توجه به درگیری‌های جاری در غزه و حملات آمریکا به شبه‌نظامیان حوثی در یمن. گزارش‌های الجزیره نشان می‌دهد که ایران به دنبال حفظ نفوذ خود در منطقه از طریق گروه‌های مورد حمایت خود است، و انتصاب وانگ ممکن است به‌عنوان نشانه‌ای از خصومت بیشتر آمریکا تلقی شود.
ایران اخیراً پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم هسته‌ای با عربستان سعودی و امارات متحده عربی را مطرح کرده است. دیدگاه‌های وانگ ممکن است به مخالفت آمریکا با این پیشنهاد منجر شود، که می‌تواند تلاش‌های ایران برای ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای را تضعیف کند.
با توجه به سوابق وانگ و فضای کنونی مذاکرات، انتصاب او احتمالاً به تشدید رویکرد سخت‌گیرانه آمریکا در قبال ایران منجر خواهد شد. این امر می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را پیچیده‌تر کند، به‌ویژه اگر ایران حضور وانگ را نشانه‌ای از عدم حسن نیت آمریکا بداند. وزارت امور خارجه آمریکا باید نقش دقیق وانگ را مشخص کند تا از سوءتفاهم‌های دیپلماتیک جلوگیری شود.
در نهایت، انتصاب ژیو وانگ نشان‌دهنده تمایل دولت ترامپ به استفاده از افرادی با تجربه شخصی و دیدگاه‌های قوی ضدایرانی در سیاست‌گذاری است. این امر می‌تواند به کاهش انعطاف‌پذیری در مذاکرات هسته‌ای و تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی منجر شود، اما در عین حال ممکن است فشار بر ایران برای پذیرش برخی مصالحه‌ها را افزایش دهد./هوش مصنوعی و سیاست خارجی
نظر شما :