نگاه روسیه به مذاکرات ایران با امریکا و اروپا

دیپلماسی ایرانی: روسیه از گفت وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان به عنوان راهی برای جلوگیری از تشدید تنش‌های نظامی و عبور ایران از آستانه هسته ای استقبال می‌کند. کرملین معتقد است توافق دیپلماتیک می‌تواند از حمله احتمالی اسرائیل یا آمریکا به ایران جلوگیری کند، اقدامی که بی‌ثباتی منطقه را افزایش می‌دهد و منافع روسیه در خاورمیانه (مانند همکاری‌های نظامی و اقتصادی با تهران) را تهدید می‌کند. از نظر مسکو، موفقیت این مذاکرات می‌تواند به تقویت جایگاه روسیه به عنوان بازیگر دیپلماتیک در غرب آسیا بینجامد، به ویژه پس از کاهش نفوذ آن به دلیل جنگ اوکراین و نقش کمرنگ ترش در توافق عربستان – ایران.

با این حال برخی تحلیلگران اشاره می‌کنند که روسیه بین دوگانه حمایت از توافق و حفظ وابستگی ایران به مسکو قرار دارد. کاهش تنش میان تهران و واشینگتن ممکن است همکاری‌های راهبردی ایران با روسیه (مانند توافق ژانویه ۲۰۲۵ در زمینه‌های نظامی و اقتصادی) را تضعیف کند. با این حال، کرملین ترجیح می‌دهد از خطر جنگ اجتناب کند، چرا که درگیری مستقیم ایران و غرب، حضور نظامی آمریکا را به مرزهای جنوبی روسیه نزدیکتر می‌کند.

نمایندگان روسیه همچون میخائیل اولیانوف (سفیر روسیه در وین) بر ضرورت «حل مسالمت آمیز» و اولویت دادن به رفع تحریم‌های غیرقانونی آمریکا تأکید داشته اند، موضعی که همسو با خواسته های تهران است.

در مورد گفت وگوهای ایران با تروئیکای اروپایی، روسیه نگران فعالسازی مکانیسم ماشه (بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت) است. مسکو با هماهنگی غیررسمی با اروپا تلاش می‌کند از تشدید تحریم‌ها جلوگیری کند، چرا که افزایش فشار بر ایران را عامل بیثباتی بیشتر می‌داند.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، حل‌وفصل مسائل هسته ای از طریق «راه‌های سیاسی» را تنها گزینه قابل قبول دانسته و آمادگی روسیه برای تسهیل مذاکرات را اعلام کرده است. این موضع با دیدگاه اروپایی‌ها که خواهان هماهنگی با واشینگتن در مدیریت بحران هستند، هم پوشانی نسبی دارد.

منابع غربی اشاره می‌کنند که روسیه ممکن است از نقش خود در مذاکرات ایران به عنوان اهرمی در جنگ اوکراین استفاده کند. به عنوان مثال، مسکو امیدوار است با نمایش همکاری در پرونده هسته‌ای، فشار غرب بر اقداماتش در اوکراین را کاهش دهد یا امتیازاتی در مذاکرات آتی به دست ‌آورد.

برخی تحلیلگران معتقدند کرملین در پی معامله سیاسی است: کمک به پیشرفت مذاکرات ایران در ازای کاهش محکومیت‌های بین‌المللی درباره اوکراین.

علی‌رغم اعلام حمایت رسمی، روسیه از حاشیه نشینی نسبی در مذاکرات اخیر ناخشنود است. توافق ۲۰۱۵ (برجام) با مشارکت فعال مسکو شکل گرفت، اما در گفت‌وگوهای فعلی عمان و قطر به عنوان میانجی غالب عمل می‌کنند. این مسئله نگرانی‌هایی درباره کاهش نفوذ روسیه در پرونده هسته‌ای ایجاد کرده است.

روسیه از یک‌سو به دنبال جلوگیری از بحران‌های امنیتی ناشی از شکست مذاکرات است و از سوی دیگر می‌کوشد جایگاه خود را به عنوان بازیگری کلیدی در غرب آسیا احیا کند. هرچند همکاری با ایران برای مسکو حیاتی است، اما اولویت اصلی کرملین، اجتناب از درگیری‌های گسترده‌تر است که بتواند منابع این کشور را در اوکراین و دیگر نقاط تحت فشار قرار دهد./هوش مصنوعی و سیاست خارجی