عباس ترابی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی به ماجرای گریبایدوف و وضعیت امپراطوری روسیه در دوره تزار نیکلای اول می‌پردازد.
ادامه مطلب
فرهاد قادری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: شرق برای تهران، نه قدرت جذب‌کننده‌ای ذاتی، بلکه گزینه‌ای تاکتیکی در شرایط فشار حداکثری است. تحلیل حاضر تلاش می‌کند نشان دهد که چرا محور ایران، روسیه و چین صرفاً در قالب «وابستگی متقابل محدود» قابل فهم است و چرا این وابستگی، ایران را به مرحله‌ای موسوم به شرقِ موقت وارد کرده است – مرحله‌ای که ضرورت دارد پیش از تثبیت به عنوان الگوی پایدار، بازاندیشی شود.
ادامه مطلب
منبع: مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی ترجمه: سید علی موسوی خلخالی
ادامه مطلب
رضا خدابنده‌لو در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک آسیای مرکزی و قفقاز، هرچند از دیرباز در تحلیل‌های امنیتی ایران موردتوجه بوده، اما نحوه تفسیر و ارزیابی تحولات این منطقه همواره چالش‌برانگیز بوده است. برخی تحلیل‌های اخیر درباره نشست سازمان کشورهای ترک در شهر قبله، با تمرکز بر دستورکار تهدیدمحور، پیچیدگی‌های منطقه را به دوگانه‌های ساده تقلیل داده و فرصت‌های راهبردی پیش روی ایران را نادیده انگاشته‌اند. این جستار با هدف بازخوانی انتقادی فرضیات نظری، مستندات تجربی و پیشنهادهای راهبردی چنین رویکردهایی، کوشیده است تا با بهره‌گیری از ادبیات تطبیقی روابط بین‌الملل، واقعیات ژئواکونومیک منطقه و داده‌های معتبر، چارچوبی جایگزین برای درک رویکردهای منطقه‌گرا در آسیای مرکزی و راهبردهای متناسب با منافع ملی ایران ارائه کند.
ادامه مطلب
سعیدرضا طاهرخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در سال‌های ۲۰۲۴–۲۰۲۵ روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه به فازی وارد شد که در آن پیام‌های سیاسی – رسمی و گام‌های عملی (از جمله تمرین‌های دریایی مشترک، پیمان راهبردی جامع و گزارش‌های رسانه‌ای دربارهٔ نقل‌و‌انتقال تسلیحاتی) برجسته شد. این مقاله با تکیه بر منابع روسی، ایرانی و چند منبع بین‌المللی، ادعاها دربارهٔ «ارتقای سطح روابط» را بررسی می‌کند، انگیزه‌های مسکو را از منظر ژئوپلیتیک تبیین می‌کند و سناریوهای ممکن برای نظم منطقه‌ای را ترسیم می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که گرچه پیام‌رسانی سیاسی روسیه به سمت «همسویی راهبردی» با ایران تقویت شده، اما برای اثبات نهادسازیِ الزام‌آور (پیمان دفاعی الزام‌آور یا انتقال سیستم‌های حساسِ در مقیاس گسترده) هنوز شواهد علنی و مستند کافی نیست.
ادامه مطلب
روسیه در بیش از سه سال جنگ، برتری هوایی بر اوکراین به دست نیاورده است، اما اسرائیل در کمتر از چهار روز بر ایران برتری هوایی کسب کرد. با وجود شرایط و اهداف استراتژیک بسیار متفاوت پیش روی نیروهای هر کشور، این مقایسه CSIS از دو نبرد، درس‌هایی برای کشورهایی دارد که به دنبال دستیابی به برتری هوایی در درگیری‌های مدرن – یا انکار آن از دشمنان خود – هستند.
ادامه مطلب
بهنام آزاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: نتیجه اجماع جهانی علیه ایران در سال‌های احمدی‌نژاد، بیش از آنکه نتیجه همسویی قدرت‌های بزرگ باشد، محصول خطاهای دیپلماتیک داخلی بود.
ادامه مطلب
وی درباره وضعیت بازرسان در کشورمان نیز گفت: «ما هیچ بازرسی در حال حاضر در ایران نداریم. آخرین بازرسی‌ها حدود ۱۰ روز قبل از نیروگاه بوشهر در چارچوب قرارداد مربوطه با روسیه انجام شد. اینکه در آینده چه می‌کنیم باید توسط مجلس و شورای عالی امنیت ملی تصمیم‌گیری شود. اما بدون تردید تفاهم قاهره به دلیل شرایطی که طرف‌های غربی اعمال کردند دیگر کارایی ندارد و قابل اجرا شدن نیست.»
ادامه مطلب
حافظ حاجی کریم جباری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: چین و روسیه فعلا به «حمایت (یا روابط) تاکتیکی و گزینشی» خود از ایران ادامه می‌دهند و این رابطه و حمایت در حوزه‌هایی خواهد بود که منافع آنها اقتضا می‌کند و بیش از این در کنار ایران نمی‌ایستند.
ادامه مطلب
عباس عبدالخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران و روسیه عمدتاً به واسطه نزدیکی‌های سیاسی و امنیتی در یک جبهه قرار دارند، اما روابط اقتصادی دو کشور هنوز به سطحی نرسیده که مکمل یا پایدار باشد. در مقابل، روابط تجاری ایران با چین طی دو دهه اخیر نه تنها گسترش یافته، بلکه بر پایه نیازهای واقعی و متقابل اقتصادی شکل گرفته است.
ادامه مطلب
مسکو پیش از این با سقوط بشار اسد در سوریه در دسامبر ۲۰۲۴، یکی از حیاتی‌ترین مشتریان استراتژیک خود را از دست داده است. مسکو با همکاری ایران ضعیف، می‌تواند با چالش بسیار بزرگتری در توانایی خود برای تأثیرگذاری بر تحولات خاورمیانه روبه‌رو شود.
ادامه مطلب
فریدون علی‌مازندرانی، احسان دستغیب، حسن فتاحی و مصطفی روستایی در یادداشت مشترکی می‌نویسند: این یادداشت کوششی است در راستای کمک فکری به نهاد دیپلماسی کشور و مبتنی بر صحبت‌های رئیس‌جمهور محترم، جناب آقای دکتر پزشکیان است که از متخصصان خواستند تا به دولت کمک فکری و عملی کنند. در این یادداشت نویسندگان راهکار پیشنهادی خود را ارائه داده و از هیچ‌گونه کمک برای متوقف ساختن و کاهش تنش‌ها دریغ نخواهند کرد.
ادامه مطلب
علی‌رغم چالش‌های پیش روی ایران در آسیای مرکزی، اهمیت نقش آن در آن منطقه را نمی‌توان دست کم گرفت. سیاست «چرخش به شرق» آن، به ویژه با توجه به تحولات صحنه منطقه‌ای و بین‌المللی که گزینه‌های کمی در دوره آینده ارائه می‌دهند، همچنان سنگ بنای استراتژی خارجی آن است.
ادامه مطلب
دیگر پرسش این نیست که آیا مسکو ممکن است ایران را رها کند یا نه، بلکه این است که آیا ایران می‌تواند از تبدیل شدن به کشوری که رها می‌شود، فرار کند.
ادامه مطلب
موضع روسیه سوالات متعددی را در مورد اثربخشی و محدودیت‌های محور روسیه و ایران مطرح کرده است. خوش‌بینی محتاطانه و بدبینانه روسیه در مورد نتیجه این جنگ دوازده روزه، زمانی که آتش‌بس اعلام شد، به برخی از تحلیلگران این تصور را داده که آینده ممکن است سناریوهای مختلفی را برای این محور در بر داشته باشد، به دلیل متغیرها و تحولاتی که می‌تواند آن را تقویت یا تضعیف کند.
ادامه مطلب
مسعد سلیتی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: این نشست که با هدف بررسی راه‌های پایان دادن به جنگ اوکراین برگزار شد، بدون توافق مشخصی به پایان رسید، اما زمینه‌ساز مذاکرات بعدی، از جمله دیدارهای ترامپ با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین و سران اروپا شد. این سلسله دیدارها پیامدهای قابل توجهی برای سیاست خارجی ایران، منطقه خاورمیانه و معادلات جهانی دارد.
ادامه مطلب
پیمان صالحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: کریدور زنگزور که در نگاه اول به‌عنوان مسیر تجاری برای اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان از طریق جنوب ارمنستان معرفی می‌شود، در واقع یک مانور ژئوپولیتیک مهم با پیامدهای مستقیم برای موازنه قدرت در قفقاز جنوبی و کل فضای اوراسیاست.
ادامه مطلب
محمد بیدگلی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: در طول بیش از چهار دهه گذشته از حیات جمهوری اسلامی ایران رابطه با فدراسیون روسیه همواره از اولویت های سیاست خارجی ایران بوده است. به رغم رویارویی ایدئولوژیک جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه و پیوندهای عمیق میان روسیه و اسرائیل و سطح مناسبات دیپلماتیک این دو کشور، چگونه روسیه توانسته است این روابط را به سطح استراتژیک با ایران برساند.
ادامه مطلب
توافقات فعلی بین ایران و دو قدرت بزرگ حامی آن، مسلماً بیشتر به نفع خودشان است تا تهران. روسیه در ازای وعده‌های مبهم حمایت نظامی، به فناوری نظامی ایران دسترسی پیدا کرده، در حالی که چین نفت ارزان ایران را دریافت کرده است که فروش آن، بدون نیاز به انجام کار دیگری توسط پکن، یک شریان اقتصادی برای تهران فراهم می‌کند
ادامه مطلب
واهه داوتیان در یادداشتی اختصاصی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: برای روسیه، اجرای «کریدور میانی» به معنای از دست دادن هزینه‌های ترانزیت، تضعیف نفوذ در قفقاز جنوبی و کاهش جزئی جذابیت مسیر دریای شمال و کریدور حمل و نقل بین‌المللی «شمال – جنوب» است. برای ایران، به نوبه خود، ابتکارات ترکیه نقش آن را به عنوان پل ترانزیتی بین شرق و غرب تهدید می‌کند. مسدود کردن یا به حاشیه راندن کریدورهای ایران به انزوای استراتژیک تهران منجر خواهد شد. علاوه بر این، تقویت محور ترک، که به جوامع ترک در ایران گسترش می‌یابد، به عنوان یک تهدید بالقوه برای تمامیت ارضی و ثبات داخلی کشور تلقی می‌شود.
ادامه مطلب
بهرام امیراحمدیان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: اما هیچ‌یک از سه کشور (روسیه، چین و کره شمالی) در زمان جنگ ایران و اسرائیل یا هنگام حمله نیروهای آمریکایی به تأسیسات هسته‌ای ایران، به یاری ایران نشتافتند. چین و روسیه که قدرتمندترین کشورهای این محور هستند، تنها به ابراز محکومیت‌هایی شفاهی علیه اقدام‌های آمریکا اکتفا کردند و از هرگونه کمک مادی و نظامی به ایران امتناع کردند.
ادامه مطلب
تحلیلگران غربی هشدار می‌دهند که با پیشرفت سیاست نگاه به شرق، ایران در مسیر تقویت جایگاه در نظم جهانی چندقطبی قرار می‌گیرد و فشار دیپلماتیک و اقتصادی غرب را کاهش می‌دهد. نتیجه این استراتژی، می تواند بازشدن دست ایران در حوزه سیاست داخلی یا منطقه‌ای باشد، به‌خصوص اگر هم‌پیمانی با چین و روسیه تثبیت شود.
ادامه مطلب
عبدالناصر نورزاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: ایران تنها دو مسیر پیش رو دارد و فرصت نیز بسیار محدود است. باید هرچه سریع‌تر، تصمیمی بنیادین، آینده‌نگر و مطابق با واقعیت ها نظام بین‌الملل اتخاذ کند. این دو مسیر کدام‌اند؟
ادامه مطلب
اسلام ذوالقدرپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: جهان شرق جدید، جلوه‌ای از صف آرایی نظام جهانی است که سیاستگذاران ایرانی باید به دقت بر مزایا و آسیب‌های قرارگیری ایران در میان رهبران این جهان، تمرکز کنند و کشور را از آسیب‌های جهان شرقی نامیدن ایران دور بدارند، همان‌گونه که دیگر کشورهای بزرگ منطقه مانند هند، پاکستان و... هر چند از اندیشه عدم تعهد خارج شده‌اند اما نمی‌خواهند عضو جهان شرق باشند.
ادامه مطلب
در شرایط انزوای ایران از غرب و کاهش تمایل چین به سرمایه‌گذاری، تهران ناچار است بر فناوری روسی تکیه کند. این وابستگی، ابزار ژئوپلیتیکی مهمی برای روسیه در زمینه انرژی هسته‌ای غیرنظامی به‌شمار می‌رود.
ادامه مطلب
این همکاری به ایجاد شبکه‌ای پنهان از پرداخت‌ها شامل انتقال طلا و استفاده از کشورهای واسطه برای دور زدن تحریم‌های غرب نیز انجامیده و روابط در هم تنیده‌ای را به وجود آورده و اجرای کنترل‌های صادراتی را برای ایالات متحده و متحدانش دشوارتر کرده است.
ادامه مطلب
تهران و واشینگتن ممکن است همکاری‌های راهبردی ایران با روسیه (مانند توافق ژانویه ۲۰۲۵ در زمینه‌های نظامی و اقتصادی) را تضعیف کند. با این حال، کرملین ترجیح می‌دهد از خطر جنگ اجتناب کند، چرا که درگیری مستقیم ایران و غرب، حضور نظامی آمریکا را به مرزهای جنوبی روسیه نزدیکتر می‌کند.
ادامه مطلب
سید رضا تقوی‌نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران باید با هوشمندی تمام، تعادلی ظریف میان حفظ منافع ملی خود در توسعه روابط با کشورهای مختلف و ضرورت حل و فصل مسئله هسته‌ای از طریق دیپلماسی ایجاد کند. در غیر این صورت سایه سنگین سوءظن و بدبینی ناشی از این روابط، همچنان بر میز مذاکرات سنگینی خواهد کرد.
ادامه مطلب
نقش مخرب اسرائیل در خاورمیانه می‌تواند مذاکرات را به سمت بن‌بست سوق دهد، جنگ اوکراین و مذاکرات روسیه -آمریکا می‌تواند فضای دیپلماتیک را پیچیده‌تر کند، و رقابت چین – آمریکا می‌تواند ایران را به سمت وابستگی بیشتر به چین سوق دهد.
ادامه مطلب
آیا روسیه ممکن است در توافق جدید تهران و واشینگتن درباره برنامه هسته‌ای ایران، نقشی محوری ایفا کند؟
ادامه مطلب