ترامپ و بازگشت شکوه ایرانی؟!

دیپلماسی ایرانی: در سیاستگذاری راهبردی با دو محور سیاست خارجی و سیاست دفاعی نمی‌توان به انگاره‌ها یا وعده‌های رقیبان و دشمنان اعتماد داشت. سیاستگذاری راهبردی فضای حکمرانی است که بقای بازیگر در نظام جهانی را تضمین می‌کند، بنابراین سیاستگذاران و شهروندان یک کشور در چنین حلقه‌ای از سیاستگذاری عمومی، نباید در جستجوی رقیبان و دشمنان خوش‌نیت باشند.

وعده‌ها و انگاره‌های زیبا و فریبنده در روابط بین‌الملل بخشی از الگوی نیرنگ بازیگرانی است که از قدرت رسانه و تبلیغات نیروندتر برخوردارند. وعده و انگاره‌ای مانند صلح جهانی و برابری جهانی ازجمله ابزارهای نیرنگ قدرت‌های بزرگ و آرمانگرایی است که البته سیاست اعلامی آتان ایده آلیسم و سیاست اعمالی آنان رئالیسم است.

اثرگذاری وعده و انگاره‌های آرمانی و فریبنده قدرت‌های بزرگ بر شهروندان خود و دیگر بازیگران نظام جهانی که مؤلفه‌ای از جهانی سازی قلمداد می‌شود، می‌تواند ابزاری تاکتیکی برای مقابله با رقیبان باشد که افزون بر کاهش مشروعیت دیگران، سپهر سیاسی و اجتماعی را ناآرام و آماده قیام و شورش سازد.

چنین الگویی از نیرنگ در کشورهایی که پیشینه درخشان و حکمرانی مطلوب داخلی یا خارجی داشته‌اند از کارآمدی و اثربخشی بیشتری برخوردار است. شهروندان کشورهایی مانند: ایران، چین، ترکیه، روسیه، قدرت‌های استعماری اروپایی و ایالات متحده امریکا که همواره در حسرت وضعیت آرمانی و خوشایند پیشین و دوران هژمونیک خود هستند، زمینه مناسبی برای پذیرش نیرنگ وعده‌های سیاستگذاران دارند. 

شعار معروف دونالد ترامپ با عنوان "Make America Great Again  بزرگی را دوباره به آمریکا بازگردانیم" که MAGA نامیده شده و پویش انتخاباتی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری اخیر بر این شعار استوار شده، نمونه برجسته وعده عصر طلایی است. این شعار که توان تحریک افکار عمومی شهروندان امریکایی را دارد، حسی نوستالژیک برای شهروندان دارد و آنان را فریب می‌دهد.

اکنون دونالد ترامپ در مقابله و جنگ آشکار خود علیه ایران از همین الگوی شعاری و شعار انتخاباتی خود در ایالات متحده امریکا برای تحریک شهروندان ایرانی در پذیرش سازش و تسلیم مقابل اسرائیل و قدرت‌های بزرگ جهان بهره برده است!

تلاش دونالد ترامپ برای تحریک شهروندان ایرانی با شعار "Make Iran Great Again  ایران را دوباره بزرگ کنیم" و رمز MIGA  که حکمرانی نظام جمهوری اسلامی را تهدید می‌کند، بیانگر این است که اگر نمی‌توانید شکوه ایران بزرگ را بازگردانید، محکوم به تغییر رژیم هستید را می‌توان در چارچوب الگوی نیرنگ ترامپ در محورهای زیر بررسی کرد:

یکم – اصل نیرنگ و دروغ ترامپ: رفتار و گفتار دونالد ترامپ در دروران حکمرانی به‌ویژه دوره دوم ریاست جمهوری نشان داده که وی دروغگویی را ابزار تاکتیکی سیاست خود قرار داده است و در گفتار خود از افعال معکوس بهره می‌برد تا شنوندگان را فریب دهد. افعال معکوس، بیانگر سیاست اعمالی است که خلاف سیاست اعلامی هستند. سیاست‌های اعلامی دولت ترامپ را می‌توان در رفتار و گفتار وی به خوبی دید، زمانی که ایشان ادعای تمایل به صلح و مذاکره دارند، هشدار عملیات جنگی زودهنگام را می‌دهند. وقتی ترامپ از فرصت دو هفته‌ای برای توافق و پذیرش سازش از سوی ایران سخن گفتند، تنها دو روز بعد با تمام توان نظامی خود به مراکز هسته‌ای ایران حمله کردند!

جلوه‌های به‌کارگیری نیرنگ و ابزار دروغ در سیاستگذاری خارجی ترامپ بسیار است، همین رویکرد در سیاست داخلی امریکا با شعار "Make America Great Again" و ادعای بازسازی بزرگی ایالات متحده امریکا نیز اجرا شد و پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری 2024 را سبب شد. 

دوم – اصل دست نامرئی در تغییر رژیم: ترامپ را یک تاجر با الگوهای بازاریابی تهاجمی می‌دانند که اصول اقتصادی را بر حکمرانی کشور خود و نظام جهانی حکفرما کرده است. در این رهیافت تجارت محور، همه بازیگران ‌باید به قدرت برتر یا تاجر بزرگ، باج دهند و فرمان‌پذیر وی باشند. 

این چارچوب بازاریابی تهاجمی ترامپ بر اندیشه دست نامرئی آدام اسمیت نیز استوار است که تلاش دارد انگاره‌ها و سیاست‌های مهم خود را به جای دخالت مستقیم، به نیروی نیابتی مانند اسرائیل یا دیگر ساختارها و کارگزاران همسو واگذار کند.

دونالد ترامپ بر خلاف تمام ادعاهای طرح شده، سیاست تغییر رژیم ایران را آرزو می‌کند و در دستورکار دارد. اما به جای دخالت مستقیم در تغییر نظام ایران، تلاش دارد تا با برخی رفتار و گفتار فریبنده خود مانند: Make Iran Great Again ایران را دوباره بزرگ کنیم، که در ماه‌های اخیر چندین بار تکرار و از ایران بزرگ نام برده شده، هزینه و پیامدهای خسارت‌بار و ناخوشایند تغییر نظام ایران به شیوه نظامی را به دوش شهروندان ایرانی بیاندازد.   

رئیس جمهوری ایالات متحده که در فضای آرمانی سلطه قدرت اقتصادی و نظامی کشورش قرار دارد و بحران تعرفه‌های جهانی را یک پیروزی بزرگ برای خود قلمداد می‌کند، توهم نفوذ بر شهروندان ایران دارد. ترامپ تلاش دارد هنر سخنوری خود با وعده ایران بزرگ را ابزار نفوذ بر افکار عمومی ایران کند، همان‌گونه که: «نفوذ عبارت است از رابطه‌ای که سبب تغییر رفتار دیگری از طریق یک فرآیند ارتباطی می‌شود، هنر سخنوری و ...»1
 
تحریک شهروندان برای قیام و شورش علیه نظام جمهوری اسلامی هم‌زمان با افزایش تحریم‌ها، تهاجم وحشیانه به ایران و ... نشان می‌دهد که سیاست ترامپ بر نیرنگ استوار شده و شهروندان ایرانی را به عنوان دستان نامرئی انگاره تسلیم و ویرانی ایران درنظر گرفته است.

سوم – ایران برهنه و ایران بزرگ: اشاره به ایران بزرگ و بازیابی شکوه ایران در گفتار رئیس جمهوری امریکا، با اندیشه سیاستگذاران این کشور که ایران را با واژه "ایران برهنه Iran naked" تفسیر می‌کنند، ناساز است.

ایران برهنه که از زمان تهاجم هوایی اسرائیل در آبان 1403 به سامانه پدافندی ایران از سوی برخی تحلیلگران مورد استفاده قرار گرفته، جلوه‌ای از ایرانی است که دولت ایالات متحده می‌خواهد آن را به عنوان ایران بزرگ، برسازی کند! یک ایران تسلیم شده مقابل غرب، ناتوان در دفاع از تمامیت سرزمینی خود، سرخورده و شکننده در ژئوپلیتیک آسیای جنوب غربی به‌ویژه مقابل اسرائیل، ترکیه و عربستان را می‌توان ایران برهنه‌ای دانست که از سوی دونالد ترامپ به عنوان ایران بزرگ، جلوه شده و راهبرد امنیتی ایالات متحده امریکا و متحدین منطقه‌ایش را شکل داده است.    

*

بازاریابی تهاجمی دونالد ترامپ به عنوان یک بازرگان پیروز در اقتصاد ایالات متحده امریکا با شعارهای زیبا مانند MAGA که تمرکز بر مسایل داخلی و دوری از بحران و تنش خارجی را وعده می‌دهند، پنهان شده و شهروندان را دچار نیرنگ ترامپ و انگاره بازیابی برتری تاریخی امریکا کرده است.

ترامپ که از شعار MAGA برای اهداف داخلی خود و مبارزه انتخاباتی بهره‌های مناسب برده، در ماه‌های اخیر به‌ویژه همزمان با تهاجم 23 خرداد اسرائیل به ایران از همین شعار با هدف تحریک و فریب افکار عمومی ایران استفاده کرده، واژه MAGA را به واژه MIGA تبدیل و خواهان تسلیم ایران و تغییر نظام ایران شده است. این رویکرد رئیس جمهور امریکا و تکرار "بازگشت ایران بزرگ"، رمزی است برای درخواست قیام و شورش شهروندان علیه نظام حکمرانی ایران.

ادعای ترامپ برای بازگشت ایران به بزرگی و دوران برتری منطقه‌ای و جهانی را ‌باید بخشی از نیرنگ دولت امریکا دانست که به دنبال یک ایران تسلیم شده، فروپاشیده و بسیار ناتوان در مناسبات قدرت منطقه‌ای و جهانی است. ترامپ هرگز مشخص نکرده که آرزویش از ایران بزرگ، کدام ایران است؟ ایران دوران فرمانروایان بزرگ هخامنشیان، ساسانیان و ... یا ایران دوران شاه سلطان حسین صفوی و فتحعلی شاه قاجار! 

منابع: 

1- ریویر، کلود. درآمدی بر انسان شناسی. ترجمه ناصر فکوهی. نشر نی. 1385. چاپ ششم، ص 157